De Muysc cubun - Lengua Muisca

-na(2)#I suf.

Diccionario muysca - español. © Diego F. Gómez (2008 - 2024).

-na(2)

Fon. Gonz.*/na/ Cons. */-na/
    {{{GRUPO}}}
    I. suf. Se junta a los numerales para formar adverbios de tiempo y significa "antes del presente". Si no se especifica el periodo de tiempo se entiende que son días. 

    Antaño. Zocamana; antantaño, zocambona; zocamina, aora tres años; zocamuyhycana, aora quatro;... [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 15v

    ..muyhycana; aora quatro días, hyzquyna; 5, tana; 6 cuhuna; 7 suhuzana; 8, ana; 9, ubchihina; 10, quihichaatena; 11, quihichabona; 12, quihichamina; [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 16r

    Ver también "Ayer": -na(2), acna, atna, cuhuna, guetena, hyzquyna, mina, mon, muyhyca(2), muyhycana, suhuzana, taana, ubchihina

    uwa central: -ra - Ahora (Gómez )

    Comentarios: Se pospone a los numerales eliminando casi siempre la última sílaba. No sabemos qué diferenciaba a ana (hace un) y ana (hace nueve):
    - ata -> ana
    - boza -> bona,
    - mica -> mina,
    - muyhyca -> muyhycana,
    - hyzca -> hyzquyna,
    - taa -> tana,
    - cuhuca -> cuhuna,
    - suhuza -> suhuzana,
    - aca -> ana,
    - ubchihica -> ubchihina.
    - quihicha ata -> quihicha atena
    - quihicha boza -> quihicha bona
    (...)
    - gueta -> guetena