De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 9: Línea 9:
 
tirar a otro, ymperatibo 2.<sup>o</sup> '''[[gyisuca|gyi]][[-a(2)|a]]'''. '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[camysuca|camy]][[-suca|suca]]'''. a[-]<br>
 
tirar a otro, ymperatibo 2.<sup>o</sup> '''[[gyisuca|gyi]][[-a(2)|a]]'''. '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[camysuca|camy]][[-suca|suca]]'''. a[-]<br>
 
tar, ymperatibo 2.<sup>o</sup> '''[[camysuca|cam]][[-a(2)|a]]'''. '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[iohotysuca|iohoty]][[-suca|suca]]''', '''[[iohotysuca|iohot]][[-a(2)|a]]'''.<br>
 
tar, ymperatibo 2.<sup>o</sup> '''[[camysuca|cam]][[-a(2)|a]]'''. '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[iohotysuca|iohoty]][[-suca|suca]]''', '''[[iohotysuca|iohot]][[-a(2)|a]]'''.<br>
sîgnifica beber; '''zequychyquysuca''', comer, '''quychy'''<br>
+
sîgnifica beber; '''[[ze-|ze]][[quychyquysuca|quychyquy]][[-suca|suca]]''', comer, '''[[quychyquysuca|quychy'''<br>
'''ca'''&#61; '''zebgamysuca''' lamer, '''gama'''&#61; '''inyhysysuca'''.<br>
+
'''c]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[gamysuca|gamy]][[-suca|suca]]''' lamer, '''[[gamysuca|gam]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[i-|i]][[nyhysysuca|nyhysy]][[-suca|suca]]'''.<br>
correr, '''nyhysa. zemimysuca''', trocar. '''ima'''&#61; '''Ze'''[-]<br>
+
correr, '''[[nyhysysuca|nyhys]][[-a(2)|a]]. [[ze-|ze]][[-m|m]][[imysuca|imy]][[-suca|suca]]''', trocar. '''[[imysuca|im]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[ze-|Ze]]'''[-]<br>
'''quybysuca''', dormir '''quyba'''&#61; '''zecumysuca'''. be[-]<br>
+
'''[[quybysuca|quyby]][[-suca|suca]]''', dormir '''[[quybysuca|quyb]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[ze-|ze]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[cumysuca|cumy]][[-suca|suca]]'''. be[-]<br>
dar o prohibir, '''cuma'''&#61; '''zemohosysuca.''' Raer, '''ho'''[-]<br>
+
dar o prohibir, '''[[cumysuca|cum]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[ze-|ze]][[-m|mo]][[hosysuca|hosy]][[-suca|suca]].''' Raer, '''[[hosysuca|ho'''[-]<br>
'''sa'''&#61; '''yczebquiby suca'''. encargar. '''y{{t_l|c}}quiba'''&#61; '''zeb{{t_l|c}}'''[-]<br>
+
'''s]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[yc]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[quibysuca|quiby]] [[-suca|suca]]'''. encargar. '''[[yc|y{{t_l|c}}]] [[quibysuca|quib]][[-a(2)|a]]'''&#61; '''[[ze-|ze]][[-b|b]]{{t_l|c}}'''[-]<br>
'''chibysuca'''. mirar. '''chiba''',&#61; '''zemistysuca'''. Ver<br>
+
'''[[chibysuca|chiby]][[-suca|suca]]'''. mirar. '''[[chibysuca|chib]][[-a(2)|a]]''',&#61; '''[[ze-|ze]][[m-|m]][[istysuca|isty]][[-suca|suca]]'''. Ver<br>
'''{{t_l|chiba}} hista'''&#61;<br>
+
'''{{t_l|chiba}} [[istysuca|hist]][[-a(2)|a]]'''&#61;<br>
 
<center><h3>De los partiçipios de presente</h3></center>
 
<center><h3>De los partiçipios de presente</h3></center>
 
<center><h4>''Regla general''&#61;</h4></center>  
 
<center><h4>''Regla general''&#61;</h4></center>  
Línea 24: Línea 24:
 
<center><h4>1.<sup>a</sup> conjugaçion&#61;</h4></center>  
 
<center><h4>1.<sup>a</sup> conjugaçion&#61;</h4></center>  
 
<center><h5>''Regla 1.<sup>a</sup>''</h5></center>
 
<center><h5>''Regla 1.<sup>a</sup>''</h5></center>
La terminaçion '''squa''' se muda en '''sca'''. sacando<br>
+
La terminaçion '''[[-squa|squa]]''' se muda en '''[[-sca|sca]]'''. sacando<br>
a '''zemasqua''' neutro. que haze '''maza''' por pre[-]<br>
+
a '''[[ze-|ze]][[masqua|ma]][[-squa|squa]]''' neutro. que haze '''[[masqua|maz]][[-a|a]]''' por pre[-]<br>
sente y preterito y tambien '''inasqua''' que tie[-]<br>
+
sente y preterito y tambien '''[[i-|i]][[nasqua|na]][[-squa|squa]]''' que tie[-]<br>
ne eſte yregular '''Sienga'''. aunque tiene tam[-]<br>
+
ne eſte yregular '''[[nasqua|Sie]][[-nga|nga]]'''. aunque tiene tam[-]<br>
bien '''Siesca''', que sirue para frequentatibo, y<br>
+
bien '''[[nasqua|Sie]][[-sca|sca]]''', que sirue para frequentatibo, y<br>
tambien '''zebsosqua''', traer, que hase el pre[-]<br>
+
tambien '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[sosqua|so]][[-squa|squa]]''', traer, que hase el pre[-]<br>
terito '''Songa'''.  
+
terito '''[[sosqua|So]][[-nga|nga]]'''.  
 
<center><h5>''Regla 2.<sup>a</sup>''</h5></center>
 
<center><h5>''Regla 2.<sup>a</sup>''</h5></center>
 
Los acabados en '''isqua'''. hazen el partiçipio<br>
 
Los acabados en '''isqua'''. hazen el partiçipio<br>
en '''isca''', Como '''zebzisqua''', partic{{t_l|i}}pio,  '''zisca'''.  
+
en '''isca''', Como '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[zisqua|zi]][[-squa|squa]]''', partic{{t_l|i}}pio,  '''[[zisqua|zi]][[-sca|sca]]'''.  
 
<center><h5>''Regla 3.<sup>a</sup>''</h5></center>
 
<center><h5>''Regla 3.<sup>a</sup>''</h5></center>
 
{{der|Los acabados}}
 
{{der|Los acabados}}

Revisión del 21:04 28 oct 2020

Lematización[1]
tirar a otro, ymperatibo 2.o gyia. zebcamysuca. a[-]

tar, ymperatibo 2.o cama. zebiohotysuca, iohota.
sîgnifica beber; zequychyquysuca, comer, quychy
c
a
= zebgamysuca lamer, gama= inyhysysuca.
correr, nyhysa. zemimysuca, trocar. ima= Ze[-]
quybysuca, dormir quyba= zebcumysuca. be[-]
dar o prohibir, cuma= zemohosysuca. Raer, ho[-]
s
a
= yc zebquiby suca. encargar. yc quiba= zebc[-]
chibysuca. mirar. chiba,= zemistysuca. Ver
chiba hista=

De los partiçipios de presente

Regla general=

El participio de presente se forma del presente del
verbo guardando en todo la regla general que se
dio para los partiçipios de preterito,

1.a conjugaçion=

Regla 1.a

La terminaçion squa se muda en sca. sacando
a zemasqua neutro. que haze maza por pre[-]
sente y preterito y tambien inasqua que tie[-]
ne eſte yregular Sienga. aunque tiene tam[-]
bien Siesca, que sirue para frequentatibo, y
tambien zebsosqua, traer, que hase el pre[-]
terito Songa.

Regla 2.a

Los acabados en isqua. hazen el partiçipio
en isca, Como zebzisqua, participio, zisca.

Regla 3.a
Los acabados
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Gramatica - fol 18v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.