De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
(No se muestran 41 ediciones intermedias de 3 usuarios)
Línea 1: Línea 1:
 
{{trascripcion_158
 
{{trascripcion_158
|fuente = Manuscrito 158 BNC
 
 
|seccion = Vocabulario
 
|seccion = Vocabulario
 
|anterior = fol 13v
 
|anterior = fol 13v
 
|siguiente = fol 14v
 
|siguiente = fol 14v
|foto =  
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_14r.jpg
|texto =
+
|morfo_d =  
  
Amarillo de rostro. '''Abiquez achan mague'''. Es lo mismo q[ue] "descolorido". '''Afiquez achans apquane''', estás descolorido.
+
{{der|14}}
 +
# Amarillo de roſtro &#61;  '''[[a-|a]][[bique]][[-z|z]] [[a-|a]][[cha(3)|cha]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''', es lo mis[-]<br> mo ʠ 'descolorido'. '''[[a-|A]][[fique(3)|fique]][[-z|z]] [[a-|a]][[cha(3)|cha]][[-n|n]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]''', eſtas <br> descolorido &#61; <br>
 +
# Ambos  a dos &#61;  '''tamca, tamenuca, bozenuca''',  <br>
 +
# Amarrar &#61;  '''bcamysuca''',  <br>
 +
# A medio dia &#61;  '''[[sua]] [[quychyquy]][[-sa|sa]]''', {{lat|L,}} '''[[quychyquy]][[-sa|sa]]''', <br> {{lat|L,}} '''[[quychyquy]][[-c|c]] [[a-|a]][[pquane|pquan]]''', {{lat|L,}} '''[[sua]][[-z|z]] [[quypqua]][[-z|z]] [[a-|a]][[nysqua(2)|ny'''-<br> '''quy]]''',  {{lat|L,}} '''[[sua]][[-z|z]] ytas [[a-|a]][[nysqua(2)|ny<sup>quy</sup>]]''' [l.] '''[[sua]] <sup>[[a-|a]]</sup>[[tysqua|tyque]][[-na|na]]'''&#61;  <br>
 +
# A medía noche &#61;  '''[[za]] [[pqua(3)|pqua]][[-na|na]]''', {{lat|L,}} '''[[za]] [[chin]][[-na|<sup>n</sup>a]]''' &#61; <br>
 +
# Amedrentar,  amenaçar &#61; atemoriçar &#61;  '''apquy'''&#61;<br> '''quy zebiasqua''', {{lat|L,}} '''achie zbiasqua''',  <br>
 +
# Amedrentarʃe  &#61; atemoriʃarʃe &#61;  '''zepquyquy zaia'''[-]<br> '''nsuca''' &#61; <br>
 +
# A menudo &#61;  '''atezaca atezaca''', {{lat|L,}} '''spquina spqui'''[-]<br>'''na''' &#61; <br>
 +
# Amigo oneſtamente &#61;  '''chahacaty zynmague''' &#61; <br>
 +
# Amigos entre ʃi &#61;  '''ubin han ycatyzyn mague''', {{lat|L,}} <br> '''han ubin yctyzuca''' &#61; <br>
 +
# Amigo inʃeparable  que no me puedo allar çin <br> el &#61;  '''obaz bzismague''' &#61; <br>
 +
# Amígo o amiga deʃoneſtamente &#61;  '''chue''' &#61; <br>
 +
# Amigo de fruta,  deſto o deſtotro &#61;  '''fruta zab'''[-]<br> '''zis mague''', {{lat|L,}} '''fruta, zhoca chuenmague''' &#61; <br>
 +
# Amigos haçerʃe, '''ie chichuene''',  '''ie chipquyquy'''<br> '''zachuene''',  haçeos amígos &#61; '''abohoz umpquy'''<br> '''quychueu''' &#61; <br>
 +
# Amo, Señor &#61;  '''[[paba]] [[hue]]'''.  mi seńor,  '''[[z-|z]][[hue]]''' &#61; <br>
 +
# Amontonar &#61;  '''asan asan bquysqua''', {{lat|L,}} <br>
 +
{{der|'''agyn'''&#61;}}
  
Ambos, a dos. '''Tamca, tamenuca, bozenuca'''.
 
  
Amarrar. '''Bcamysuca'''.
 
  
A medio día. '''Sua quychyquysa''' [o] '''quychyquysa''' [o] '''quychyquyc apquan''' [o] '''suaz quypquaz anyquy'''  [o] '''suaz ytas any suatyquena'''.
 
  
A media noche. '''Zapquana''' [o] '''zachina'''.
 
  
Amedrentar, amenaçar, atemoriçar. '''Apquyquy zebiasqua''' [o] '''achie zbiasqua'''.
+
|morfo_r =
  
Amedrentarse, atemorizarse. '''Zepquyquy zaiansuca'''.
+
# [[a-|A]][[bique]][[-z|z]] [[a-|a]][[cha(3)|cha]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]] - [[a-|A]][[bique|fique]][[-z|z]] [[a-|a]][[cha(3)|cha]][[-n|n]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]
 +
# [[tama|Tam]][[-ca|ca]], [[tama|tame]][[-n|n]] [[uca(2)|uca]], [[boza|boze]][[-n|n]] [[uca(2)|uca]]
 +
# [[-b|B]][[camysuca]]
 +
# [[sua|Sua]] [[quychyquy]][[-sa|sa]] - [[quychyquy]][[-sa|sa]] - [[quychyquy]][[-c|c]] [[a-|a]][[pquasqua|pqua]][[-n|n]] - [[sua]][[-z|z]] [[quypqua]][[-z|z]] [[a-|a]][[nysqua(2)|nyquy]] - [[sua]][[-z|z]] '''ytas any suatyquena'''.<!--Parece ser ''ytas anyquy l. suatyquena''.-->
 +
# [[zapquana]] - [[za|za]] [[chin|china]].
 +
# [[a-|A]][[pquyquy]] [[z-|ze]][[-b|b]][[iasqua]] - [[a-|a]][[chie(3)|chie]] [[z-|z]][[-b|b]][[iasqua]]
 +
# [[z-|Ze]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[iansuca]]
 +
# [[ateza|Ateza]][[-ca|ca]] [[ateza]][[-ca|ca]] - [[spqui]]na [[spqui]]na
 +
# [[cha-|Cha]][[hac]] [[a-|a]][[tyzy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]
 +
# [[ubin|Ubin]] [[han]] [[yc]] [[a-|a]][[tyzy|tyzy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]] - [[ha|ha]][[-n|n]] [[ubi]][[-n|n]] [[yc]] [[tyzy|tyz]][[-uca|uca]]
 +
# <sup>[[a-|a]]</sup>[[uba(2)|Oba]][[-z|z]] [[bzi]]s [[ma-|ma]][[gue]]
 +
# [[chue|Chue]]
 +
# [[fruta|Fruta]][[-z|z]] [[a-|a]][[-b|b]][[zisqua|zi]]s [[ma-|ma]][[gue]] - [[fruta|fruta]][[-z|z]] '''hoca chuen''' [[ma-|ma]][[gue]]
 +
# [[ia|Ie]] [[chi-|chi]][[chuensuca|chuene]], [[ie|ie]] [[chi-|chi]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[chuensuca|chuene]] - [[a-|a]][[bohoza|bohoz]] [[m-|um]][[pquyquy]] [[chuensuca|chueu]]
 +
# [[paba|Paba]] [[hue]] - [[z-|z]][[hue]]
 +
# [[a-|A]][[sa(2)|sa]][[-n|n]] [[a-|a]][[sa(2)|sa]][[-n|n]] [[-b|b]][[quysqua]]
  
A menudo. '''Atezaca atezaca''' [o] '''spquina spquina'''.
+
|texto =
 
 
Amigo onestamente. '''Chahac atyzyn mague'''.
 
 
 
Amigos entre sí. '''Ubin han yc atyzyn mague''' [o] '''han ubin yc tyzuca'''.
 
 
 
Amigo inseparable, que no me puedo allar çin él. '''Obaz bzis mague'''.
 
 
 
Amigo o amiga desonestamente. '''Chue'''.
 
 
 
Amigo de fruta, desto o destotro. '''Frutaz abzis mague''' [o] '''frutaz hoca chuen mague'''.
 
  
Amigos haçerse. '''Ie chiehuene''', '''ie chipquyquyz achuen'''e; haçeos amigos, '''abohoz umpquyquy chueu'''.
+
{{der|14.}}
 +
Amarillo de rostro. '''Abiquez achan mague'''. Es lo mismo q[ue] "descolorido". '''Afiquez achans apquane''', estás descolorido.<br>
 +
Ambos, a dos. '''Tamca, tamenuca, bozenuca'''.<br>
 +
Amarrar. '''Bcamysuca'''.<br>
 +
A medio día. '''Sua quychyquysa''' [o] '''quychyquysa''' [o] '''quychyquyc apquan''' [o] '''suaz quypquaz anyquy'''  [o] '''suaz ytas any suatyquena'''.<br>
 +
A media noche. '''Zapquana''' [o] '''zachina'''.<br>
 +
Amedrentar, amenaçar, atemoriçar. '''Apquyquy zebiasqua''' [o] '''achie zbiasqua'''.<br>
 +
Amedrentarse, atemorizarse. '''Zepquyquy zaiansuca'''.<br>
 +
A menudo. '''Atezaca atezaca''' [o] '''spquina spquina'''.<br>
 +
Amigo onestamente. '''Chahac atyzyn mague'''.<br>
 +
Amigos entre sí. '''Ubin han yc atyzyn mague''' [o] '''han ubin yc tyzuca'''.<br>
 +
Amigo inseparable, que no me puedo allar çin él. '''Obaz bzis mague'''.<br>
 +
Amigo o amiga desonestamente. '''Chue'''.<br>
 +
Amigo de fruta, desto o destotro. '''Frutaz abzis mague''' [o] '''frutaz hoca chuen mague'''.<br>
 +
Amigos haçerse. '''Ie chichuene<ref>{{nuevo|En González "chiehuene".}}</ref>''', '''ie chipquyquyz achuene'''; haçeos amigos, '''abohoz umpquyquy chueu'''.<br>
 +
Amo, señor. '''Paba hue'''; mi señor, '''zhue'''.<br>
 +
Amontonar. '''Asan asan bquysqua''' [o]<br>
  
Amo, señor. '''Paba hue'''; mi señor, '''zhue'''.
+
{{der|agyn}}
  
 
}}
 
}}

Revisión del 16:05 26 feb 2020

Lematización[1]
14
  1. Amarillo de roſtro = abiquez achan mague, es lo mis[-]
    mo ʠ 'descolorido'. Afiquez achans apquane, eſtas
    descolorido =
  2. Ambos a dos = tamca, tamenuca, bozenuca,
  3. Amarrar = bcamysuca,
  4. A medio dia = sua quychyquysa, L, quychyquysa,
    L, quychyquyc apquan, L, suaz quypquaz any-
    quy
    , L, suaz ytas anyquy [l.] sua atyquena=
  5. A medía noche = za pquana, L, za chinna =
  6. Amedrentar, amenaçar = atemoriçar = apquy=
    quy zebiasqua, L, achie zbiasqua,
  7. Amedrentarʃe = atemoriʃarʃe = zepquyquy zaia[-]
    nsuca =
  8. A menudo = atezaca atezaca, L, spquina spqui[-]
    na =
  9. Amigo oneſtamente = chahacaty zynmague =
  10. Amigos entre ʃi = ubin han ycatyzyn mague, L,
    han ubin yctyzuca =
  11. Amigo inʃeparable que no me puedo allar çin
    el = obaz bzismague =
  12. Amígo o amiga deʃoneſtamente = chue =
  13. Amigo de fruta, deſto o deſtotro = fruta zab[-]
    zis mague, L, fruta, zhoca chuenmague =
  14. Amigos haçerʃe, ie chichuene, ie chipquyquy
    zachuene, haçeos amígos = abohoz umpquy
    quychueu =
  15. Amo, Señor = paba hue. mi seńor, zhue =
  16. Amontonar = asan asan bquysqua, L,
agyn=
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 14r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.