De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
(No se muestran 7 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
 
|morfo_d =
 
|morfo_d =
 
<br>
 
<br>
# Cojer agua &#61;  '''[[sie|ʃie]][[-z|z]] [[-b|b]][[gazysuca(2)|gazysuca]]''', ymperatíuo, '''[[gazysuca(2)|ga'''[-]<br> '''z]][[-u|u]]'''.  partiçipìoʃ, '''[[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gazysuca]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz]][[-ua(4)|ua]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz'''[-]<br> '''y]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
+
# Cojer agua &#61;  '''[[sie|ʃie]][[-z|z]] [[-b|b]][[gazysuca(2)|gazy]][[-suca|suca]]''', ymperatíuo, '''[[gazysuca(2)|ga'''{{an1|-}}<br> '''z]][[-u|u]]'''.  partiçipìoʃ, '''[[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gazy]][[-suca|suca]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz]][[-ua(4)|ua]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz'''{{an1|-}}<br> '''y]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
# Cojer turmas y todo jenero de rraízeʃ &#61;  '''[[ze-|ze]]<sup>[[-p|p]]</sup>[[pquasqua(3)|pquasqua]]''',  <br> ymperatiuo. '''[[pquasqua(3)|pqu]][[-u|o]]''', partíçipíoʃ:  '''[[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-sca|sca]]  [[cha-|cha]]'''[-]<br> '''[[pquasqua(3)|pqua]][[-ia(2)|ia]]  [[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
+
# Cojer turmas y todo jenero de rraízeʃ &#61;  '''[[ze-|ze]]{{an|[[-p|p]]}}[[pquasqua(3)|pqua]][[-squa|squa]]''',  <br> ymperatiuo. '''[[pquasqua(3)|pqu]][[-u|o]]''', partíçipíoʃ:  '''[[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-sca|sca]]  [[cha-|cha]]'''{{an1|-}}<br> '''[[pquasqua(3)|pqua]][[-ia(2)|ia]]  [[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
# Corje hojas &#61;  '''[[z-|z]][[-b|b]][[iasqua]]''', ymperatiuo: '''[[iasqua|i]][[-u|o]]''',  partiçi[-]<br> pios,  '''[[cha-|cha]][[iasqua|ia]][[-sca|sca]], [[cha-|cha]][[iasqua|ia]][[-ia(2)|ia]] [[cha-|ch{{t_l|a}}]][[iasqua|ia]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
+
# Corje hojas &#61;  '''[[z-|z]][[-b|b]][[iasqua(2)|ia]][[-squa|squa]]''', ymperatiuo: '''[[iasqua(2)|i{{an|a}}]][[-u|o]]''',  partiçi{{an1|-}}<br> pios,  '''[[cha-|cha]][[iasqua(2)|ia]][[-sca|sca]], [[cha-|cha]][[iasqua(2)|ia]][[-ia(2)|ia]] [[cha-|ch{{t_l|a}}]][[iasqua(2)|ia]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
# Cojer floreʃ &#61;  '''[[z-|z]][[-b|b]][[iasqua]]''', y ʃi cojen una a una &#61; '''[[z-|z]][[-m|m]][[fisqua|<sup>f</sup>is'''[-]<br> '''qua]]''' &#61; <br>
+
# Cojer floreʃ &#61;  '''[[z-|z]][[-b|b]][[iasqua(2)|ia]][[-squa|squa]]''', y ʃi cojen una a una &#61; '''[[z-|z]][[-m|m]][[fisqua|{{an|f}}i]][[-squa|s'''{{an1|-}}<br> '''qua]]''' &#61; <br>
# Cojer maiz &#61;  '''[[aba]][[-z|z]] <sup>[[∅-|∅]]</sup>[[-b|b]][[chusqua]]'''. preterito,  '''<sup>[[∅-|∅]]</sup>[[-b|b]][[chusqua|chuque]]'''  <br>
+
# Cojer maiz &#61;  '''[[aba]][[-z|z]] {{an|[[∅-|∅]]}}[[-b|b]][[chusqua(2)|chu]][[-squa|squa]]'''. preterito,  '''{{an|[[∅-|∅]]}}[[-b|b]][[chusqua(2)|chuque]]'''  <br>
# Cojer fruta del arbol &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca]]''',  ymperatiuo:  <br> '''[[cahachysuca|cahach]][[-u|u]]'''.  partiçípíos, '''{{cam1|[[cha-|cha]][[cahachysuca|iahachysuca]]|chacahachysuca}}. [[cha-|cha]][[cahachysuca|caha'''[-]<br> '''ch]][[-ua(4)|ua]], [[cha-|cha]][[cahachysuca|cahachy]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
+
# Cojer fruta del arbol &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca|cahachy]][[-suca|suca]]''',  ymperatiuo:  <br> '''[[cahachysuca|cahach]][[-u|u]]'''.  partiçípíos, '''{{cam1|[[cha-|cha]][[cahachysuca|iahachy]][[-suca|suca]]|chacahachysuca}}. [[cha-|cha]][[cahachysuca|caha'''{{an1|-}}<br> '''ch]][[-ua(4)|ua]], [[cha-|cha]][[cahachysuca|cahachy]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
# Cojer leńa menuda de por aí &#61;  '''[[-b|b]][[chichysuca]]''',  ym[-]<br> peratiuo. '''[[chichysuca|chich]][[-u|u]]''' &#61; partiçipíoʃ,  '''[[cha-|cha]][[chichysuca]]''',  <br> '''[[cha-|cha]][[chichysuca|chich]][[-ua(4)|ua]]  [[cha-|cha]][[chichysuca|chichy]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
+
# Cojer leńa menuda de por aí &#61;  '''[[-b|b]][[chichysuca|chichy]][[-suca|suca]]''',  ym{{an1|-}}<br> peratiuo. '''[[chichysuca|chich]][[-u|u]]''' &#61; partiçipíoʃ,  '''[[cha-|cha]][[chichysuca|chichy]][[-suca|suca]]''',  <br> '''[[cha-|cha]][[chichysuca|chich]][[-ua(4)|ua]]  [[cha-|cha]][[chichysuca|chichy]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
# Coje eſto es âsír &#61;  '''[[cam]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''',  preterito:  '''[[cam]]''' <br> '''[[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]''':  {{lat|yten}}  '''[[cam]] [[-b|b]][[zasqua]]''',  {{lat|yten}}.  '''[[yc]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]'''  <br>
+
# Coje eſto es âsír &#61;  '''[[cam]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quy]][[-squa|squa]]''',  preterito:  '''[[cam]]''' <br> '''[[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]''':  {{lat|yten}}  '''[[cam]] [[-b|b]][[za]][[-squa|squa]]''',  {{lat|yten}}.  '''[[yc]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]'''  <br>
# Cojer[,] dar sobre El &#61;  '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[i-|i]][[zasqua]]''', {{lat|L,}} '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[-b|b]][[zasqua]]'''  <br>
+
# Cojer{{an1|,}} dar sobre El &#61;  '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[i-|i]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|L,}} '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]'''  <br>
 
# Cogollo &#61;  '''[[one]]''' &#61; <br>
 
# Cogollo &#61;  '''[[one]]''' &#61; <br>
 
# Cogote &#61;  '''[[zoipquyta|Zoipquyta]]''' &#61; <br>
 
# Cogote &#61;  '''[[zoipquyta|Zoipquyta]]''' &#61; <br>
# Cohechar &#61;  '''[[inta]][[-n|n]] [[a-|a]][[?|quhin]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gusqua]]''', ymperativo:  <br> '''[[gusqua(3)|g<sup>u</sup>]][[-u|u]]'''.  partiçipios:  '''[[cha-|cha]][[gusqua(3)|gui]][[-sca|sca]], {{in|[[cha-|cha]]}}[[gusqua(3)|gu]][[-e|e]],  [[cha-|cha]][[gusqua|gu]][[-nga|nga]]''', &#61; <br>
+
# Cohechar &#61;  '''[[inta]][[-n|n]] [[a-|a]][[quihi|quhi]][[-n(3)|n]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gu]][[-squa|squa]]''', ymperativo:  <br> '''[[gusqua(3)|g{{an|u}}]][[-u|u]]'''.  partiçipios:  '''[[cha-|cha]][[gusqua(3)|gui]][[-sca|sca]], {{in|[[cha-|cha]]}}[[gusqua(3)|gu]][[-e|e]],  [[cha-|cha]][[gusqua|gu]][[-nga|nga]]''', &#61; <br>
# Cohechome: '''[[z-|z]][[inta]][[-n|n]] [[z-|z]][[?|quihin]] [[a-|a]][[-b|b]][[gusqua(3)|gu]]''' = <br>
+
# Cohechome: '''[[z-|z]][[inta]][[-n|n]] [[z-|z]][[quihi]][[-n(3)|n]] [[a-|a]][[-b|b]][[gusqua(3)|gu]]''' = <br>
# Cohechos lleuar &#61;  '''[[z-|z]][[inta]][[-n|n]] [[z-|z]][[?|quihin]] [[a-|a]][[-n-|n]][[gusqua(3)|gu]][[-z|z]] [[-b|b]][[gusqua(4)|gusqua]]''',  <br> tomo los cohechos &#61; <br>
+
# Cohechos lleuar &#61;  '''[[z-|z]][[inta]][[-n|n]] [[z-|z]][[quihi]][[-n(3)|n]] [[a-|a]][[-n-|n]][[gusqua(3)|gu]][[-z|z]] [[-b|b]][[gusqua(4)|gu]][[-squa|squa]]''',  <br> tomo los cohechos &#61; <br>
 
# Cola de animal &#61;  '''[[suhuca]]''' &#61; <br>
 
# Cola de animal &#61;  '''[[suhuca]]''' &#61; <br>
 
{{der|Cola menear &#61;}}
 
{{der|Cola menear &#61;}}

Revisión actual del 13:01 25 mar 2024

Lematización[1]

  1. Cojer agua = ʃiez bgazysuca, ymperatíuo, ga[-]
    z
    u
    . partiçipìoʃ, chagazysuca chagazua chagaz[-]
    y
    nynga
    =
  2. Cojer turmas y todo jenero de rraízeʃ = ze[p]pquasqua,
    ymperatiuo. pquo, partíçipíoʃ: chapquesca cha[-]
    pquaia chapquenga =
  3. Corje hojas = zbiasqua, ymperatiuo: i[a]o, partiçi[-]
    pios, chaiasca, chaiaia chaianga =
  4. Cojer floreʃ = zbiasqua, y ʃi cojen una a una = zm[f]is[-]
    qua
    =
  5. Cojer maiz = abaz []bchusqua. preterito, []bchuque
  6. Cojer fruta del arbol = bcahachysuca, ymperatiuo:
    cahachu. partiçípíos, chaiahachysuca[2] . chacaha[-]
    ch
    ua, chacahachynynga
    =
  7. Cojer leńa menuda de por aí = bchichysuca, ym[-]
    peratiuo. chichu = partiçipíoʃ, chachichysuca,
    chachichua chachichynynga =
  8. Coje eſto es âsír = cam bquysqua, preterito: cam
    bquyquy: yten cam bzasqua, yten. yc bquyquy
  9. Cojer[,] dar sobre El = abos izasqua, L, abos bzasqua
  10. Cogollo = one =
  11. Cogote = Zoipquyta =
  12. Cohechar = intan aquhin bgusqua, ymperativo:
    g[u]u. partiçipios: chaguisca, ˰chague, chagunga, =
  13. Cohechome: zintan zquihin abgu =
  14. Cohechos lleuar = zintan zquihin anguz bgusqua,
    tomo los cohechos =
  15. Cola de animal = suhuca =
Cola menear =
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 39v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido chacahachysuca.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.