De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestran 10 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 4: Línea 4:
 
|siguiente = fol 52r
 
|siguiente = fol 52r
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_51v.jpg
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_51v.jpg
|morfo_r =  
+
|morfo_d =
  
# De aquí a dos días. '''[[fa]] [[sua]] [[boza]] [[nxie]]''' [o] '''[[fa]] [[sua]] [[boza]]''' [o] '''[[fa]] [[moza]] [[nxie]]'''. Quiere deçir 'de aquí a pasado mañaná'.<br>
+
# De aqui a dos díaʃ &#61;  '''[[fa]] [[sua(2)|sua]] [[boza]][[-n(3)|n]] [[xie(3)|xie]]''', {{lat|l,}} '''[[fa]] [[sua(2)|sua]]'''- <br> '''[[boza]]''', {{lat|l,}} '''[[fa]] [[moza]][[-n(3)|n]] [[xie(3)|xie]]''',  quíere desír 'de aqui a paʃado mańana' <br>
# De aquí a tres días. '''[[fa]] [[sua]] [[mica]]''' [o] '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[mica]]''' [o] '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[sua]] [[mica]]'''. D[e] estas tres maneras se puede desir en todos los días.<br>
+
# De aqui a tres días &#61; '''[[fa]] [[sua(2)|sua]] [[mica]]''', {{lat|l,}} '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[mica]]''', {{lat|l,}} '''[[fa]] [[ma(2)|ma]]''' <br> '''[[sua(2)|sua]] [[mica]]'''. deſtas tres maneras ʃe puede desír en todoʃ <br> loʃ díaʃ &#61;<br>
# De aquí a tres o quatro días vendré. '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[mica|mic]] [[ma(2)|ma]] [[muyhyca|muyhyc]] [[z-|zu]][[husqua|hunga]]'''.<br>
+
# De aqui a tres o quatro díaʃ Vendre &#61;  '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] {{cam1|[[mica|mie]]|mica}} [[ma(2)|ma]] [[muyhyca|muy'''[-]<br> '''hyc]] [[zu-|zu]][[husqua(2)|hu]][[-nga|nga]]''' &#61;<br>
# De aquí a çinco días. Dísese conforme, a la rregla general de ariua. '''[[fa]] [[sua]] [[hyzca|hy<sup>z</sup>ca]]<ref>{{nuevo|Creemos debió ser '''hyzca'''.}}</ref>''' [o] '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[sua]] [[hyzca]]''', pero no puede deçir, ''' <s>fama hyzca</s>''', çino a de deçir, '''[[fa|fa]] [[ma(2)|ma]] ''ma''[[hyzca|hzca]]'''. Sólo este número se excetúa, todos los de­ más se diçen conforme a la rregla, puesta arriba.<br>
+
# De aqui a çínco dìaʃ: diʃese Conforme a la rregla general <br> de ariua &#61;  '''[[fa]] [[sua(2)|sua]] {{cam1|[[hyzca|hyca]]|hyzca}}''', {{lat|l,}} '''[[fa]] [[ma(2)|ma]], [[sua(2)|sua]] [[hyzca]]''':  pero no pue[-]<br> de deçir: '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[hyzca]]''':  çino a de deçír, '''[[fa]] [[ma(2)|ma]] [[ma(2)|ma]] [[hyzca|hzca]]''',  solo <br> eſte numero se excetua todos los demas se diçen Con[-]<br> forme a la rregla pueſta arriba &#61;<br>
# De, aquí a dos meses. '''[[fa]] [[chie(2)|chie]] [[boza]]'''. Y así de los demás.<br>
+
# De  aqui a dos meʃeʃ &#61;  '''[[fa]] [[chie(2)|chie]] [[boza]]''',  y asi de los demaʃ <br>
 +
# De aqui a dos años &#61;  '''[[fa]] [[zocam]] [[boza]]''', {{lat|l,}} '''[[fa]] [[zocam]] [[boza]][[-n(3)|n]]''' &#61;<br> '''[[xie(3)|xie]]''' &#61;<br>
 +
# De oi en ocho diaʃ  es lo mismo que {{t_i|#}} de aqui a ocho díaʃ <br>
 +
# De ualde &#61;  '''[[faha cuca|faha cuc]]''', {{lat|l,}} '''[[pquynuca|pquynuc]]''' &#61;<br>
 +
# Debajo: prepoʃìçion &#61; '''[[u(2)|u]][[-ca|ca]]''', {{lat|l,}} '''[[u(2)|u]][[-sa|sa]]''', Como se bera por loʃ <br> exemplos çiguienteʃ &#61;<br>
 +
# Debajo de nosotros eſta El ynfierno &#61;  '''[[fierno]][[-n|n]] [[chi-|chi]][[u(2)|u]][[-c|c]]'''-<br> '''[[a-|a]][[pquane]]''', {{lat|l,}} '''[[fierno]][[-n|n]] [[chi-|chi]][[u(2)|u]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]''' &#61; '''<s>fie</s>''' <br>
 +
# Debajo del çíelo eſtamos noʃotros &#61; '''[[chie]][[-n|n]] [[çielo]] [[u(2)|u]][[-c|c]]''' <br> '''[[chi-|chi]][[bizine]]''', {{lat|l,}} '''[[chie]][[-n|n]] [[çielo]] [[u(2)|u]][[-s|s]] [[chi-|chi]][[bizine]]''' &#61;<br>
 +
# Debajo del arbol me meti &#61;  '''{{cam1|[[quye|quyc]]|Quye}} [[u(2)|u]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]]''', {{lat|l,}} '''{{cam1|[[quye|quyc]]|quye}} [[u(2)|u]][[-s|s]] [[ze-|ze]]'''[-]<br> '''[[misqua|mi]]''' &#61;<br>
 +
# Debajo me entre &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[u(2)|o]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]]''', {{lat|l,}} '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[u(2)|o]][[-s|s]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]]''': metete debajo:  <br> '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[u(2)|o]][[-c|c]] [[-a|a]][[misqua|mi]][[-u|u]]''', {{lat|l,}} '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[u(2)|o]][[-s|s]] [[a-|a]][[misqua|mi]][[-u|u]]''' &#61;<br>
 +
# Debajo de mĩ eſta &#61;  '''[[z-|z]][[u(2)|u]][[-c|c]] [[a-|a]][[zone]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[u(2)|u]][[-s|s]] [[a-|a]][[zone]]''' &#61;<br>
 +
{{der|Debajo &#61;}}
  
De aquí a dos años. '''Fa zocam boza''' [o] '''fa zocam bozanxie'''.<br>
 
De oi en ocho días. Es lo mismo que de aquí a ocho días.<br>
 
De ualde. '''Fahacuc''' [o] '''pquynuc'''.<br>
 
Debajo, preposiçión. '''Uca''' [o] '''usa'''; como se berá por los exemplos çiguientes.<br>
 
Debajo de nosotros está el ynfierno. '''Fiernon chiuca pquane''' [o] '''fiernon chiusa pquane'''.<br>
 
Debajo del  çielo estamos nosotros. '''Chien çielo uc chibizine''' [o] '''chien çielo us chibizine'''.<br>
 
Debajo del árbol me metí. '''Quyc<ref>''Nuevo''. Creemos que era "Quye".</ref> uc zemi''' [o] '''quyc<ref>''Nuevo''. Creemos que era "Quye".</ref> us zemi'''.<br>
 
Debajo me entré. '''Oc zemi''' [o] '''os zemi'''. Métete debajo, '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[u-|o]]c [[misqua|amiu]]''' [o] '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[u-|o]]s [[misqua|amiu]]'''.<br>
 
Debajo de mí está. '''[[z-|z]][[u-|u]]c [[a-|a]][[zone]]''' [o] '''[[z-|z]][[u-|u]]s [[a-|a]][[zone]]'''.
 
 
 
# [[fa|Fa]] [[zocam]] [[boza|boza]] - [[fa|fa]] [[zocam]] [[boza|boza]][[nxie|nxie]]
 
# [[fahacuca|Fahacuc]] - [[pquynuca|pquynuc]]
 
# [[u-|U]][[-ca|ca]] - [[u-|u]][[-sa|sa]]
 
# [[fierno|Fierno]][[-n|n]] [[chi-|chi]][[u-|u]][[-c|c]][[a-|a]] [[pquane]] - [[fierno|fierno]][[-n|n]] [[chi-|chi]][[u-|u]][[-s|s]][[a-|a]] [[pquane]]
 
# [[chie|Chie]][[-n|n]] [[cielo|çielo]] [[u-|u]][[-c|c]] [[chi-|chi]][[bizine|bizine]] - [[chie|chie]][[-n|n]] [[cielo|çielo]] [[u-|u]][[-s|s]] [[chi-|chi]][[bizine|bizine]]
 
# [[quye|Quyc]] [[u-|u]][[-c|c]] [[z-|ze]][[misqua|mi]] - [[quye|quyc]] [[u-|u]][[-s|s]] [[z-|ze]][[misqua|mi]]
 
# [[u|O]][[-c|c]] [[z-|ze]][[misqua|mi]] - [[u|o]][[-s|s]] [[z-|ze]][[misqua|mi]] - [[o|o]][[-c|c]][[a-|a]] [[misqua|miu]] - [[u|o]][[-s|s]][[a-|a]] [[misqua|miu]]
 
# [[z-|Z]][[u-|u]][[-c|c]][[a-|a]][[zone|zone]] - [[z-|z]][[u-|u]][[-s|s]][[a-|a]][[zone|zone]]
 
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión del 19:53 7 oct 2021

Lematización[1]
  1. De aqui a dos díaʃ = fa sua bozan xie, l, fa sua-
    boza, l, fa mozan xie, quíere desír 'de aqui a paʃado mańana'
  2. De aqui a tres días = fa sua mica, l, fa ma mica, l, fa ma
    sua mica. deſtas tres maneras ʃe puede desír en todoʃ
    loʃ díaʃ =
  3. De aqui a tres o quatro díaʃ Vendre = fa ma mie[2] ma muy[-]
    hyc
    zuhunga
    =
  4. De aqui a çínco dìaʃ: diʃese Conforme a la rregla general
    de ariua = fa sua hyca[3] , l, fa ma, sua hyzca: pero no pue[-]
    de deçir: fa ma hyzca: çino a de deçír, fa ma ma hzca, solo
    eſte numero se excetua todos los demas se diçen Con[-]
    forme a la rregla pueſta arriba =
  5. De aqui a dos meʃeʃ = fa chie boza, y asi de los demaʃ
  6. De aqui a dos años = fa zocam boza, l, fa zocam bozan =
    xie =
  7. De oi en ocho diaʃ es lo mismo que #[4] de aqui a ocho díaʃ
  8. De ualde = faha cuc, l, pquynuc =
  9. Debajo: prepoʃìçion = uca, l, usa, Como se bera por loʃ
    exemplos çiguienteʃ =
  10. Debajo de nosotros eſta El ynfierno = fiernon chiuc-
    apquane, l, fiernon chius apquane = fie
  11. Debajo del çíelo eſtamos noʃotros = chien çielo uc
    chibizine, l, chien çielo us chibizine =
  12. Debajo del arbol me meti = quyc[5] uc zemi, l, quyc[6] us ze[-]
    mi =
  13. Debajo me entre = aoc zemi, l, aos zemi: metete debajo:
    aoc amiu, l, aos amiu =
  14. Debajo de mĩ eſta = zuc azone, l, zus azone =
Debajo =
Fotografía[7]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 51v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido mica.
  3. Creemos que lo correcto debió haber sido hyzca.
  4. Texto tachado e ilegible.
  5. Creemos que lo correcto debió haber sido Quye.
  6. Creemos que lo correcto debió haber sido quye.
  7. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.