De Muysc cubun - Lengua Muisca

Línea 7: Línea 7:
  
  
Acordarse, tenerlo en la memoria. '''[[z-|Ze]][[pque]][[-n|n]] [[a-|a]][[sucune]], [[z-|ze]][[pque]][[-n|n]] [[a-|a]][[pquane]]'''.<br>
+
# Acordarse, tenerlo en la memoria. '''[[z-|Ze]][[pque]][[-n|n]] [[a-|a]][[sucune]], [[z-|ze]][[pque]][[-n|n]] [[a-|a]][[pquane]]'''.<br>
Acordárselo a otro. No ai verbo actiuo. Podráse desir así: '''[[cha-|cha]][[hac]] [[a-|<s>mi</s>a]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[gusqua(2)|guque]][[-s|s]] [[z-|ze]][[pque]][[-n|n]] [[a-|a]][[gasqua|ganga]]''', diréismelo y acordéme he.<br>
+
# Acordárselo a otro. No ai verbo actiuo. Podráse desir así: '''[[cha-|cha]][[hac]] [[a-|<s>mi</s>a]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[gusqua(2)|guque]][[-s|s]] [[z-|ze]][[pque]][[-n|n]] [[a-|a]][[gasqua|ganga]]''', diréismelo y acordéme he.<br>
Acortar algo. '''[[a-|A]][[suhuca|suca]][[-za|za]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' [o] '''[[a-|a]][[suhuca|suca]][[-za|za]][[-c|c]] [[-b|b]][[quysqua]]'''.<br>
+
# Acortar algo. '''[[a-|A]][[suhuca|suca]][[-za|za]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' [o] '''[[a-|a]][[suhuca|suca]][[-za|za]][[-c|c]] [[-b|b]][[quysqua]]'''.<br>
Acosar alguno con mal tratamiento. '''[[z-|Ze]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[baisuca|maisuca]]'''.<br>
+
# Acosar alguno con mal tratamiento. '''[[z-|Ze]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[baisuca|maisuca]]'''.<br>
Acosar a otro, correr tras él. '''[[z-|Ze]][[-m|mo]][[hoisuca]]'''.<br>
+
# Acosar a otro, correr tras él. '''[[z-|Ze]][[-m|mo]][[hoisuca]]'''.<br>
Acostarse para dormir. '''[[ai|Ai]] [[z-|ze]][[gusqua]], [[ai]] [[a-|a]][[gusqua|gu]]'''.<br>
+
# Acostarse para dormir. '''[[ai|Ai]] [[z-|ze]][[gusqua]], [[ai]] [[a-|a]][[gusqua|gu]]'''.<br>
Acostarse, esto es tenderse en el suelo. '''[[hicha|Hicha]][[-s|s]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Acostarse, esto es tenderse en el suelo. '''[[hicha|Hicha]][[-s|s]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
Acostado, estar desta manera. '''[[hicha|Hicha]][[-s|s]] [[i-|i]][[zone|zone]]'''.<br>
+
# Acostado, estar desta manera. '''[[hicha|Hicha]][[-s|s]] [[i-|i]][[zone|zone]]'''.<br>
Acostado estar. '''[[quypqua|Quypqua]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]], [[cama|cama]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]], [[hicha]][[-s|s]], [[i-|i]][[zone]], [[quychy]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
+
# Acostado estar. '''[[quypqua|Quypqua]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]], [[cama|cama]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]], [[hicha]][[-s|s]], [[i-|i]][[zone]], [[quychy]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
Acostarse de lado. '''[[quychy|Quychy]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Acostarse de lado. '''[[quychy|Quychy]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
Acostado estar así. '''[[quychy|Quychy]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
+
# Acostado estar así. '''[[quychy|Quychy]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
Acostar de lado a otra cosa. '''[[quychy|Quychy]][[-c|c]] [[-b|b]][[zasqua]], [[hischa|hycha]] [[quychy]][[-c|c]][[zasqua|zo]]''', acostarse bocarriba.<br>
+
# Acostar de lado a otra cosa. '''[[quychy|Quychy]][[-c|c]] [[-b|b]][[zasqua]], [[hischa|hycha]] [[quychy]][[-c|c]][[zasqua|zo]]''', acostarse bocarriba.<br>
Acostarse bocarriba. '''[[ybca|Ybca]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Acostarse bocarriba. '''[[ybca|Ybca]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
Acostado, estar así. '''[[ybca]]c [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
+
# Acostado, estar así. '''[[ybca]]c [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
Acostar boca arriba a otro. '''[[ybca|Ybca]][[-c|c]] [[-b|b]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Acostar boca arriba a otro. '''[[ybca|Ybca]][[-c|c]] [[-b|b]][[zasqua]]'''.<br>
Acostarse boca arriba dísese también, '''[[hy]]c [[i-|i]][[zasqua]]''' [o] '''[[hicha|hicha]]s [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Acostarse boca arriba dísese también, '''[[hy]]c [[i-|i]][[zasqua]]''' [o] '''[[hicha|hicha]]s [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
Acostarse bocabajo. '''[[saca|Saca]] [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zasqua]]''' [o] '''[[fihizqua]] [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Acostarse bocabajo. '''[[saca|Saca]] [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zasqua]]''' [o] '''[[fihizqua]] [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
Acostado, estar assí. '''[[saca|Saca]] [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zone]]''' [o] '''[[fihizqua]], [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
+
# Acostado, estar assí. '''[[saca|Saca]] [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zone]]''' [o] '''[[fihizqua]], [[fihista|fihist]] [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión del 21:06 9 may 2014

Lematización[1]
5.

Acordarse, tenerlo en la memoria. Zepquen asucune, zepquen apquane.
Acordárselo a otro. No ai verbo actiuo. Podráse desir así: chahac miguques[2] zepquen aganga, diréismelo y acordéme he[3] .
Acortar algo. Asucazac bgasqua [o] asucazac[4] bquysqua.
Acosar alguno con mal tratamiento[5] . Zemaisuca.
Acosar a otro, correr tras él. Zemohoisuca.
Acostarse para dormir. Ai zegusqua, aiagu.[6]
Acostarse, esto es tenderse en el suelo. Hichas izasqua.
Acostado, estar desta manera. Hichas izone.
Acostado estar. Quypquac izone, camac izone, hichas, izone, quychyc izone.
Acostarse de lado. Quychyc izasqua.
Acostado estar así. Quychyc izone.
Acostar de lado a otra cosa. Quychyc bzasqua, hycha quychyczo, acostarse bocarriba.
Acostarse bocarriba[7] . Ybcac izasqua.
Acostado, estar así. Ybcac izone.
Acostar boca arriba a otro. Ybcac bzasqua.
Acostarse boca arriba dísese también, hyc izasqua [o] hichas izasqua.
Acostarse bocabajo. Saca fihist izasqua [o] fihizqua fihist izasqua.

Acostado, estar assí. Saca fihist izone [o] fihizqua, fihist izone.
Fotografía[8]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 5r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Nuevo: Creemos que originalmente era aguques, tal como aparece en el 2922.
  3. En el ms., "direísmelo y acorseme ha".
  4. Aunque el final de esta palabra está ilegible, parece que esta sería su forma.
  5. Entre esta entrada y la anterior dice "b aiu basa" [o baso].
  6. Nuevo. En González, "ai agu...".
  7. En el ms., "bcarriba"
  8. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.