De Muysc cubun - Lengua Muisca

Revisión del 10:35 14 nov 2010 de Diegomez (discusión | contribuciones) (Texto reemplaza - ' /.' a ' ''l''.')

Q

Qual y qual, raro entre muchos = Chihygansa. l. Chichegansuca.

Qual? = Vesva?

Quando, hablando de tiempo pasado = Fesinua?

Quando, hablando de tiempo futuro = Fesua?/. Haque aganoa?

Quando hablando de horas = Ficaxina.

Quando = Vicaoa? mejor y más usado es = Fiq’ l. Ficavâ? Hoc est, quanta cantidad, porque ficasa más quiere decir como es, ó qué tal es? Lo mismo quiere decir iahaca guecuavâ? cómo es? de qué manera es?

Quarenta = Guêboza.

Quatro = Muyhyca.

Quebrada de montes = Guatoque xietoque.

Quebrar ollas y otros vasos = Zemugusuca.

Quebrarse estas cosas = Abugunsuca.

Quebrar cosas largas y rollisas = Zebgyusuca.

Quebrarase estas cosas = Agynsuca.

Quebrar piedras, tablas, y cosas semejantes = Zebtosqua.

Quebrarse estas cosas = Atosqua.

Quebrar cabuias, hlos, y cosas así = Zemascasuca.

Quebrarase estas cosas = Abascansuca.

Quedarse = Ipquaque zemasqua.

Quedo estar = Bahaque izasqua. l. Atan izone. l. Ichubabahaque zemuysqua.

Quedo, ó quedito = Chahuana.

Quedito decir = Fihizcaque zegusqua.

Quemar = Zebga ipquasuca. l. Zepquihistasuca. Cosa que quema = Apquihistan mague.

Quemarse = Aga ipquâsuca. l. Apquihistansuca.

Quemar rozas = Zesucogosqua. l. Suquego zebquysqua.

Querer = Zebgasqua. – No quiero = Puycà. l. Zebgasquaza.

Qué? preguntando = Ipqua. l. Ipquavâ? Sobre qué? Ipquy fihistana. l. Ipquy gyna. l. Gyca.

Que relativo del otro de otro = Ne hase de poner al fin de la palabra; como sinna que vayas.

Qué tan grande es? = Fiqueûa cuhumine?

Qué tanto valdrá? 0 Fiquenuacuca. l. Qué tanto vale?- Ficua cuca.

Que he hecho yo, que me han de azotar.? =Ipquo chaquyia changuitynynga.
Lematización[1]

Q

Qual y qual, raro entre muchos = Chihygansa. l. Chichegansuca.

Qual? = Vesva?

Quando, hablando de tiempo pasado = Fesinua?

Quando, hablando de tiempo futuro = Fesua?/. Haque aganoa?

Quando hablando de horas = Ficaxina.

Quando = Vicaoa? mejor y más usado es = Fiq’ l. Ficavâ? Hoc est, quanta cantidad, porque ficasa más quiere decir como es, ó qué tal es? Lo mismo quiere decir iahaca guecuavâ? cómo es? de qué manera es?

Quarenta = Guêboza.

Quatro = Muyhyca.

Quebrada de montes = Guatoque xietoque.

Quebrar ollas y otros vasos = Zemugusuca.

Quebrarse estas cosas = Abugunsuca.

Quebrar cosas largas y rollisas = Zebgyusuca.

Quebrarase estas cosas = Agynsuca.

Quebrar piedras, tablas, y cosas semejantes = Zebtosqua.

Quebrarse estas cosas = Atosqua.

Quebrar cabuias, hlos, y cosas así = Zemascasuca.

Quebrarase estas cosas = Abascansuca.

Quedarse = Ipquaque zemasqua.

Quedo estar = Bahaque izasqua. l. Atan izone. l. Ichubabahaque zemuysqua.

Quedo, ó quedito = Chahuana.

Quedito decir = Fihizcaque zegusqua.

Quemar = Zebga ipquasuca. l. Zepquihistasuca. Cosa que quema = Apquihistan mague.

Quemarse = Aga ipquâsuca. l. Apquihistansuca.

Quemar rozas = Zesucogosqua. l. Suquego zebquysqua.

Querer = Zebgasqua. – No quiero = Puycà. l. Zebgasquaza.

Qué? preguntando = Ipqua. l. Ipquavâ? Sobre qué? Ipquy fihistana. l. Ipquy gyna. l. Gyca.

Que relativo del otro de otro = Ne hase de poner al fin de la palabra; como sinna que vayas.

Qué tan grande es? = Fiqueûa cuhumine?

Qué tanto valdrá? 0 Fiquenuacuca. l. Qué tanto vale?- Ficua cuca.

Que he hecho yo, que me han de azotar.? =Ipquo chaquyia changuitynynga.


Referencias

  1. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  2. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.