De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 5: Línea 5:
 
|foto =  
 
|foto =  
 
|morfo_d =
 
|morfo_d =
 +
<!--
  
<!--
 
 
{{der|8.}}
 
{{der|8.}}
 
Atender, ó escuchar = '''[[ze-|Ze]][[cuhuca]] [[ze-|Ze]][[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
Atender, ó escuchar = '''[[ze-|Ze]][[cuhuca]] [[ze-|Ze]][[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]'''.<br>
Línea 18: Línea 18:
 
Atentar, {{lat|id est}}, palpar = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[getasuca|geta]][[-suca|suca]]'''.<br>
 
Atentar, {{lat|id est}}, palpar = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[getasuca|geta]][[-suca|suca]]'''.<br>
  
Atentar una parte y otra = '''Asac zemisqua'''. Pret.<sup>o</sup> '''Zemique, isac'''<br>
+
Atentar una parte y otra = '''[[a-|A]][[sa]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[misqua?|mi]][[-squa|squa]]'''. Pret.<sup>o</sup> '''[[ze-|Ze]][[misqua?|mique]], [[i-|i]][[sa]][[-c|c]]'''<br>
'''amisqua'''. '''m.sac'''. &c. {{lat|Item}}. '''ageʠ zemisqua'''. {{lat|Item}}. '''asac'''. {{lat|l.}} '''agec Zep'''-<br>
+
'''[[a-|a]][[misqua?|mi]][[-squa|squa]]'''. '''[[m-|m]].[[sa]][[-c|c]]'''. &c. {{lat|Item}}. '''[[a-|a]][[ge(2)|ge]][[-que|ʠ]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]][[-squa|squa]]'''. {{lat|Item}}. '''[[a-|a]][[sa]][[-c|c]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|a]][[ge(2)|ge]][[-c|c]] [[ze-|Ze]][[pquysqua|p'''-<br>
'''quysqua'''. Pret.<sup>o</sup> '''Zepquyquy'''. {{lat|Item}} '''Zebiomasuca'''.<br>
+
'''quy]][[-squa|squa]]'''. Pret.<sup>o</sup> '''[[ze-|Ze]][[pquysqua|pquyquy]]'''. {{lat|Item}} '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[iomasuca|ioma]][[-suca|suca]]'''.<br>
  
 
Atollar = '''[[usua|Vsua]][[-que|ʠ]] [[i-|i]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
Atollar = '''[[usua|Vsua]][[-que|ʠ]] [[i-|i]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]'''.<br>
Línea 30: Línea 30:
 
Avenir el rio = '''[[xie|Xie]][[-z|Z]] [[a-|a]][[husqua|hu]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
Avenir el rio = '''[[xie|Xie]][[-z|Z]] [[a-|a]][[husqua|hu]][[-squa|squa]]'''.<br>
  
Averiguar = '''aquihichan'''. {{lat|l.}} '''Aquichpqua. Zebzisqua'''.<br>
+
Averiguar = '''[[a-|a]][[quihicha]][[-n(3)|n]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|A]][[?|quichpqua]]. [[ze-|Ze]][[-b|b]][[zisqua|zi]][[-squa|squa]]'''.<br>
  
 
Avergonzarse = '''Zebansuca'''.– Vergonzoso = '''Zeban mague'''.<br>
 
Avergonzarse = '''Zebansuca'''.– Vergonzoso = '''Zeban mague'''.<br>

Revisión del 14:19 3 ago 2022

8.

Atender, ó escuchar = Zecuhuca Zebquysqua.

Atento estar = Zecuhuca Zapquansuca.

Atestar = Yquy Zebgyhytysuca. l. yquy Zebzytysuca.

Atizar = gatamoque. yquy Zebchihisqua.

Atentar, id est, palpar = Zebgetasuca.

Atentar una parte y otra = Asac zemisqua. Pret.o Zemique, isac
amisqua. m.sac. &c. Item. ageʠ zemisqua. Item. asac. l. agec Zep-
quysqua. Pret.o Zepquyquy. Item Zebiomasuca.

Atollar = Vsuaʠ izasqua.

Atravesar = intaʠbzasqua.

Ave = Sue guana. l. Sue.

Avenir el rio = Xie Zahusqua.

Averiguar = aquihichan. l. Aquichpqua. Zebzisqua.

Avergonzarse = Zebansuca.– Vergonzoso = Zeban mague.

A vezes = insgansa. l. insinsa.

Aunque = Nohocan, y pide conjuntivo de pret.o V.g. aunq.e tu
confieses = confesar mquynan nohocan. Si la oracion eʃ
de participio de futuro, se dice desta manera, aunque
tu hayas de confesar.- Confesar mquynganan nohocan.
item esta particula quan con la misma construccion

A una parte y à otra, à un lado y à otro = Vbin, vbina.

Aun no, = Sa, cum verbo negativo. v.g. Aun no ha venido =
Saa huza. Aun rezar no sabeis - Rezar, esto solo, vchyasmi
mucan zane. l. reçar l. nquan nohocan mimucanzane.
____ ____ ____ ____ ____ ____ ____

[Aditio[1] .]

A dos calles esta = Izeboze fihistana, izeboze fihistan ague.

A preposicion local de movim.to Ca, y q.do ʃe determina à per-
sonas - Zemuysa, muysa, amuysa. &c.

Arrojar en alto = guatebtasqua.

Arrojar algo, hoc est[2] , poner algo, arrojandolo en alguna
parte alta = Zoʃbtasqua.

Atar floxo = Chahuan. l. Suantycoʠ Zebcamysuca.

Atar corto = Asucazaque Zebcamysuca.

A alguna parte = epquaqueca.

Abrir los ojos = Zupqua Zemisqua. Præ.to[3] Zemique. Imp.o[4] . -

vizu, chaviza. &c.
Lematización[5]
8.

Atender, ó escuchar = Zecuhuca Zebquysqua.

Atento estar = Zecuhuca Zapquansuca.

Atestar = Yquy Zebgyhytysuca. l. yquy Zebzytysuca.

Atizar = gatamoque. yquy Zebchihisqua.

Atentar, id est, palpar = Zebgetasuca.

Atentar una parte y otra = Asac zemisqua. Pret.o Zemique, isac
amisqua. m.sac. &c. Item. ageʠ zemisqua. Item. asac. l. agec Zep-
quysqua. Pret.o Zepquyquy. Item Zebiomasuca.

Atollar = Vsuaʠ izasqua.

Atravesar = intaʠbzasqua.

Ave = Sue guana. l. Sue.

Avenir el rio = Xie Zahusqua.

Averiguar = aquihichan. l. Aquichpqua. Zebzisqua.

Avergonzarse = Zebansuca.– Vergonzoso = Zeban mague.

A vezes = insgansa. l. insinsa.

Aunque = Nohocan, y pide conjuntivo de pret.o V.g. aunq.e tu
confieses = confesar mquynan nohocan. Si la oracion eʃ
de participio de futuro, se dice desta manera, aunque
tu hayas de confesar.- Confesar mquynganan nohocan.
item esta particula quan con la misma construccion

A una parte y à otra, à un lado y à otro = Vbin, vbina.

Aun no, = Sa, cum verbo negativo. v.g. Aun no ha venido =
Saa huza. Aun rezar no sabeis - Rezar, esto solo, vchyasmi
mucan zane. l. reçar l. nquan nohocan mimucanzane.
____ ____ ____ ____ ____ ____ ____

[Aditio[1] .]

A dos calles esta = Izeboze fihistana, izeboze fihistan ague.

A preposicion local de movim.to Ca, y q.do ʃe determina à per-
sonas - Zemuysa, muysa, amuysa. &c.

Arrojar en alto = guatebtasqua.

Arrojar algo, hoc est[2] , poner algo, arrojandolo en alguna
parte alta = Zoʃbtasqua.

Atar floxo = Chahuan. l. Suantycoʠ Zebcamysuca.

Atar corto = Asucazaque Zebcamysuca.

A alguna parte = epquaqueca.

Abrir los ojos = Zupqua Zemisqua. Præ.to[3] Zemique. Imp.o[4] . -

vizu, chaviza. &c.



Referencias

  1. Traducción del latín: "Adición".
  2. Traducción del latín: "Esto es".
  3. Traducción del latín: "Pretérito".
  4. Hay una tachadura en la parte final de la abreviatura.
  5. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.