De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 6: Línea 6:
 
}}
 
}}
  
{{I| s. | En el recuerdo. | ~c}}
+
{{I| posp. | (Estar o quedar) en la percepción de alguien. | ~c}}
{{voc_158|Caer en lo que dudaba. ''Ie z<u>huichyc</u> azysqua'' [o] ''ie zpquyquy fihistac azasqua''.|34r}}
 
{{voc_158|Açertar, caer en lo que primero dudaba. ''Iezu<u>huichyc</u> azyquy'', ya acerté.|6v}}
 
{{sema|Recordar}}
 
 
 
{{II| s. | Al conocimiento (hablando de eventos de los que se es testigo). | ~c}}
 
 
{{manuscrito_2923|Viendolo yo, id est, ad sensum. l. notitiam meam &#61; ''Ze<u>huichquy</u>, mu<u>ychquy</u>''. &c.|43r}}
 
{{manuscrito_2923|Viendolo yo, id est, ad sensum. l. notitiam meam &#61; ''Ze<u>huichquy</u>, mu<u>ychquy</u>''. &c.|43r}}
 
{{III| s. | A la percepción de alguien. | ~c}}
 
 
{{voc_158|Echársela allí para que la apersiua. ''ahuichyc biasqua''.|66v}}
 
{{voc_158|Echársela allí para que la apersiua. ''ahuichyc biasqua''.|66v}}
  
{{IV| s. | Al consejo o al dictamen de alguien. | ~c }}
+
{{II| posp. | Al entendimiento de alguien. | ~c }}
 
{{manuscrito_2924|Aconsejar ā otro &#61; ''A<u>huichque</u> zegusqua''. l. ''A<u>huichque</u>zecubunsuca''. l. ''Aquyhizegusqua''. |2v}}
 
{{manuscrito_2924|Aconsejar ā otro &#61; ''A<u>huichque</u> zegusqua''. l. ''A<u>huichque</u>zecubunsuca''. l. ''Aquyhizegusqua''. |2v}}
 
{{voc_158|Aconsejar a otro. ''A<u>hui chyca</u> zegusqua'' [o] ''a<u>hui chyca</u> zecubunsuca'' [o] ''aquyi zegusqua'' [o] ''aquyi zecubunsuca. A<u>huichcâ</u> choc'', buen consejo.|4v}}
 
{{voc_158|Aconsejar a otro. ''A<u>hui chyca</u> zegusqua'' [o] ''a<u>hui chyca</u> zecubunsuca'' [o] ''aquyi zegusqua'' [o] ''aquyi zecubunsuca. A<u>huichcâ</u> choc'', buen consejo.|4v}}
 +
{{manuscrito_2924|Rogar, este es rogar llorando &#61; ''a<u>huichquy</u> zeguazansuca'', neutro. l. ''agachizebgasqua''.|64v}}
 +
{{sema|Rogar}}
 
{{sema|Consejo}}
 
{{sema|Consejo}}
  
{{V| s. | *Ruego, súplica. }}
+
{{III| posp. | (Llegar) a la memoria. | ~c}}
{{manuscrito_2924|Rogar, este es rogar llorando &#61; ''a<u>huichquy</u> zeguazansuca'', neutro. l. ''agachizebgasqua''.|64v}}
+
{{voc_158|Caer en lo que dudaba. ''Ie z<u>huichyc</u> azysqua'' [o] ''ie zpquyquy fihistac azasqua''.|34r}}
{{sema|Rogar}}
+
{{voc_158|Açertar, caer en lo que primero dudaba. ''Iezu<u>huichyc</u> azyquy'', ya acerté.|6v}}
{{come|Esta acepción, y la penúltima, pueden analizare morfológicamente como "ahuichquy" e interpretarse como interjecciones, de la misma manera que "agachi". }}
+
{{sema|Recordar}}

Revisión del 18:37 16 ago 2015

huichy#I loc. posp. Conforme al sentido de, conforme a la percepción de  || huichy#II loc. posp. En la voluntad de, por el albedrio de.  || huichy#III loc. posp. En la mente de, en la conciencia de, en la memoria de  || huichy#IV interj. (*Usada para pedir piedad, comprensión, súplica)

Diccionario muysca - español. © Diego F. Gómez (2008 - 2024).

huichy, huich, huir, huizch, uich, uych

Fon. Gonz.*/huiʂɨka/ Cons. */huitʲɨ/
    {{{GRUPO}}}
    ~c.
    I. posp. (Estar o quedar) en la percepción de alguien. 

    Viendolo yo, id est, ad sensum. l. notitiam meam = Zehuichquy, muychquy. &c. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2923. fol. 43r

    Echársela allí para que la apersiua. ahuichyc biasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 66v


    ~c.
    II. posp. Al entendimiento de alguien. 

    Aconsejar ā otro = Ahuichque zegusqua. l. Ahuichquezecubunsuca. l. Aquyhizegusqua. [sic] (Giraldo & Gómez, 2011) - Ms. 2924. fol. 2v

    Aconsejar a otro. Ahui chyca zegusqua [o] ahui chyca zecubunsuca [o] aquyi zegusqua [o] aquyi zecubunsuca. Ahuichcâ choc, buen consejo. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 4v

    Rogar, este es rogar llorando = ahuichquy zeguazansuca, neutro. l. agachizebgasqua. [sic] (Giraldo & Gómez, 2011) - Ms. 2924. fol. 64v

    Ver también "Rogar": -na(3), agachi, gasqua, huichy, ia(3), ina, uazansuca

    Ver también "Consejo": huichy, quyi


    ~c.
    III. posp. (Llegar) a la memoria. 

    Caer en lo que dudaba. Ie zhuichyc azysqua [o] ie zpquyquy fihistac azasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 34r

    Açertar, caer en lo que primero dudaba. Iezuhuichyc azyquy, ya acerté. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 6v

    Ver también "Recordar": gasqua, huichy, pque, pquyquy, sucune, ubasuca