De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestran 26 ediciones intermedias de 2 usuarios)
Línea 1: Línea 1:
 
{{MUI-ESP
 
{{MUI-ESP
|IPA_GONZALEZ  = huiʂ<sup>ɨ</sup>ka
+
|IPA_GONZALEZ  = huiʂ<sup>ɨ</sup>
 
|IPA_CONSTENLA =  
 
|IPA_CONSTENLA =  
|IPA_KUBUN     =  
+
|IPA_GOMEZ     =  
 
|MORFOLOGIA    =  
 
|MORFOLOGIA    =  
 
}}
 
}}
  
{{I| s. | Consejo, juicio, dictamen. }}
+
{{I| s. | Consejo. }}
{{manuscrito_2924|Aconsejar ā otro <nowiki>=</nowiki> ''Ahuichque zegusqua''. l. ''Ahuichquezecubunsuca''. l. ''Aquyhizegusqua''. | fol 2v}}
+
{{manuscrito_2924|Aconsejar ā otro &#61; ''A<u>huichque</u> zegusqua''. l. ''A<u>huichque</u>zecubunsuca''. l. ''Aquyhizegusqua''. |2v}}
{{voc_158|Aconsejar a otro. ''Ahui chyca zegusqua'' [o] ''ahui chyca zecubunsuca'' [o] ''aquyi zegusqua'' [o] ''aquyi zecubunsuca. Ahaichêa choc'', buen consejo.|4v}}
+
{{voc_158|Aconsejar a otro. ''A<u>hui chyca</u> zegusqua'' [o] ''a<u>hui chyca</u> zecubunsuca'' [o] ''aquyi zegusqua'' [o] ''aquyi zecubunsuca. A<u>huichcâ</u> choc'', buen consejo.|4v}}
{{manuscrito_2924|Rogar, este es rogar llorando <nowiki>=</nowiki> ''ahuich quyzeguazansuca'', neutro. l. ''agachizebgasqua''.|64v}}
 
 
{{sema|Consejo}}
 
{{sema|Consejo}}
  
:1. '''z~''' Mi parecer, mi juicio.
+
{{II|interj.| *Usada para pedir piedad, comprensión, súplica.}}
{{manuscrito_2923|Viendolo yo, id est, ad sensum. l. notitiam meam <nowiki>=</nowiki> ''Zehuichquy, muychquy''. &c.|fol 43r}}
+
{{manuscrito_2924|Rogar, este es rogar llorando &#61; ''a<u>huichquy</u> zeguazansuca'', neutro. l. ''agachi zebgasqua''.|64v}}
 +
{{sema|Rogar}}
  
 +
{{II| posp. | *En la percepción de alguien. | ~c/ca}}
 +
{{manuscrito_2923|Viendolo yo, id est, ad sensum. l. notitiam meam &#61; ''Ze<u>huichquy</u>, mu<u>ychquy</u>''. &c.|43r}}
 +
{{voc_158|Echársela allí para que la apersiua. ''ahuichyc biasqua''.|66v}}
 +
{{sema|Percepción}}
 +
{{come|Es probable que esta posposición no posea el sufijo ''-ca'', y más bien deba ser interpretada como ''huichyca'' en lugar de ''huichy''.}}
  
<!--{{II| loc. | *Duda. }}
+
{{III| posp. | A la memoria, en la memoria. | ~c}}
{{voc_158|Açertar, caer en lo que primero dudaba. ''Iezuhuichyc azyquy'', ya acerté.|6v}}
+
{{voc_158|Caer en lo que dudaba. ''Ie z<u>huichyc</u> azysqua'' [o] ''ie zpquyquy fihistac azasqua''.|34r}}
-->
+
{{voc_158|Açertar, caer en lo que primero dudaba. ''Ie zu<u>huichyc</u> azyquy'', ya acerté.|6v}}
 +
{{sema|Recordar}}

Revisión del 18:00 24 mar 2018

huichy#I loc. posp. Conforme al sentido de, conforme a la percepción de  || huichy#II loc. posp. En la voluntad de, por el albedrio de.  || huichy#III loc. posp. En la mente de, en la conciencia de, en la memoria de  || huichy#IV interj. (*Usada para pedir piedad, comprensión, súplica)

Diccionario muysca - español. © Diego F. Gómez (2008 - 2024).

huichy, huich, huir, huizch, uich, uych

Fon. Gonz.*/huiʂɨ/ Cons. */huitʲɨ/
    {{{GRUPO}}}
    I. s. Consejo. 

    Aconsejar ā otro = Ahuichque zegusqua. l. Ahuichquezecubunsuca. l. Aquyhizegusqua. [sic] (Giraldo & Gómez, 2011) - Ms. 2924. fol. 2v

    Aconsejar a otro. Ahui chyca zegusqua [o] ahui chyca zecubunsuca [o] aquyi zegusqua [o] aquyi zecubunsuca. Ahuichcâ choc, buen consejo. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 4v

    Ver también "Consejo": huichy, quyi


    II. interj.

    • Usada para pedir piedad, comprensión, súplica.
     

    Rogar, este es rogar llorando = ahuichquy zeguazansuca, neutro. l. agachi zebgasqua. [sic] (Giraldo & Gómez, 2011) - Ms. 2924. fol. 64v

    Ver también "Rogar": -na(3), agachi, gasqua, huichy, ia(3), ina, uazansuca


    ~c/ca.

    II. posp.

    • En la percepción de alguien.
     

    Viendolo yo, id est, ad sensum. l. notitiam meam = Zehuichquy, muychquy. &c. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2923. fol. 43r

    Echársela allí para que la apersiua. ahuichyc biasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 66v

    Ver también "Percepción": huichy, pquyquy, upqua

    Comentarios: Es probable que esta posposición no posea el sufijo -ca, y más bien deba ser interpretada como huichyca en lugar de huichy.


    ~c.
    III. posp. A la memoria, en la memoria. 

    Caer en lo que dudaba. Ie zhuichyc azysqua [o] ie zpquyquy fihistac azasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 34r

    Açertar, caer en lo que primero dudaba. Ie zuhuichyc azyquy, ya acerté. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 6v

    Ver también "Recordar": gasqua, huichy, pque, pquyquy, sucune, ubasuca