De Muysc cubun - Lengua Muisca

 || ia#L_I adv. t. Ya (Denota una acción iniciada en el pasado que en el presente se encuentra realizada)

Diccionario muysca - español. © Diego F. Gómez (2008 - 2024).

ia, e(2), ie(5), ya, ye(3), yê(2)

Fon. Gonz.*/ia/ o /ie/ Cons. */ia/
Hom. ia, ia(2).
    {{{GRUPO}}}
    I. adv. t. Ya ( Denota una acción iniciada en el pasado que en el presente se encuentra realizada. )

    Ya = ia, L, ie L, e, [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 124r

    Y porque son pocos estos verbos//los pondre aquí.
    ia aquine, ya està hecho; participio aquinca.
    ia agenane ya està encendido; agenocà
    ia acahacane, ya està trasquilado; participio acahacocà.
    ia abuquene, ya està empajada; participio abuquenà
    ia axizene, ya està sembrado; participio
    ia achihiquene, ya està escrito ò pintado; par=
    ticipio achihiucna. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2922. Voc. fol. 10v

    uwa central: bar - Ya (Headland )


    ~ hac.
    L.I. loc. interrog. Cómo, cómo es que ( Hablando del presente o de un momento inmediatamente anterior al actual, lit. ¿ya cómo?. )

    ¿Cómo te llamó? esto es, ¿con qué nombre te nombró? ¿Ia haco maguquebe?
    ¿Cómo? preguntando. ¿Ia hacobe?
    ¿Cómo te hiço? ¿qué te hiço? ¿Ia haco magabe? [o] ¿ia haca gue quabe?
    [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 41v

    ¿Cómo estás? Hablando del enfermo, ¿Ia Haco aguene? [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 41r

    ¿Cómo hemos de deçir? ¿Ia haco chiguengabe? [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 41r

    Que haz. Iahaco mquynsuca. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 105v

    Ver también "Cómo":

    Comentarios: Es probable que ia haga parte integral de hac y no signifique literalmente lo que aquí se expresa.