De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m (Clasificar |cit: mover {{come}}, {{sema}} y cognados a |come=, |sema*=, |cog=)
 
(No se muestran 8 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 2: Línea 2:
 
|IPA_GONZALEZ  = kɨhɨusuca
 
|IPA_GONZALEZ  = kɨhɨusuca
 
|IPA_CONSTENLA =  
 
|IPA_CONSTENLA =  
|PROTO1        = 'kʷeʔsi-
+
|PROTO2        = ˈkʷeⁿdsi-
|IPA_GOMEZ    = 'kʷeʔiu-
+
|PROTO1        = ˈkʷenzi- →ˈkʷiʔsi-
|FON          = 'kʷəʔu-
+
|PROTO        = ˈkʷɨʔi-  
 +
|FON          = ˈkʷɨʔu-
 
|GRUPO        =
 
|GRUPO        =
  
Línea 10: Línea 11:
 
[[c1::ɨ:i]]
 
[[c1::ɨ:i]]
 
[[c1::ʔ:ʔ]]
 
[[c1::ʔ:ʔ]]
[[c1::i:i]]
+
[[c1::u:i]]
[[c1::u:0]]
 
  
 
+
|COM          =  
|COM          = ¿Por qué se deslabializaó "kʷ"? Quizá es un asunto meramente ortográfico. Quizá ocurría igual que con otras deslabializaciones de kʷ, como kkʷa → ʔka  
+
1. ¿Por qué se deslabializaó "kʷ"? ¿Habría sido un asunto meramente ortográfico? Quizá ocurría igual que en otras deslabializaciones de kʷ, como kkʷa → ʔka? Hay una variante con pqu, revisar.
 
|MORFOLOGIA    =  
 
|MORFOLOGIA    =  
 
}}
 
}}
  
{{I| su. tr. | Cavar, excavar. }}
+
{{I| su. tr. | Cavar, excavar.  
 +
|con =
 +
 
 
{{verbo
 
{{verbo
 
|fin = aquyhyune
 
|fin = aquyhyune
Línea 26: Línea 28:
 
|par_fut = quyhyunynga
 
|par_fut = quyhyunynga
 
}}
 
}}
 +
 +
 +
 +
 +
 +
|cit=
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 
{{voc_158|Cabar. ''Bquyhyusuca''. Ymperatiuo, ''quyhyu''. Partiçipios, ''chaquyhyusuca, chaquyhyua, chaquyhyunynga''.<br>
 
{{voc_158|Cabar. ''Bquyhyusuca''. Ymperatiuo, ''quyhyu''. Partiçipios, ''chaquyhyusuca, chaquyhyua, chaquyhyunynga''.<br>
 
Cabado estar. ''Aquyhyune''.<br>
 
Cabado estar. ''Aquyhyune''.<br>
 
Cabada cosa. ''Aquyhyuca''.|38r}}
 
Cabada cosa. ''Aquyhyuca''.|38r}}
 +
 +
<!-- ʔundase-kajnə < kun-dase- -->
 +
              <!-- kuí-i -->
 +
      <!-- < kʷeʔsə -->
 +
 +
    <!-- ítti-kuít-  (cavar el suelo) -->
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
 +
|sub=
 +
 +
{{subacep
 +
| hischaz a~
 +
| Cavar (para la labrar la tierra)
 +
| sema = Cavar
 +
| citas =
 +
{{voc_158|Cabar en tierra por labrar <nowiki>=</nowiki> ''bgyisuca'', L, ''hichaz bquyhyusuca'',|38r}}
 +
}}
 +
 +
 +
|cog=
  
 
{{tuf|cuíhinro|cavar (zanjas)|Headland}}
 
{{tuf|cuíhinro|cavar (zanjas)|Headland}}
 +
{{mot|ʔundasekajnə|cavar|HUber & Reed}}
 
{{mbp|kuíi|cavar|Trillos}}
 
{{mbp|kuíi|cavar|Trillos}}
 
{{arh|a'po'sʉn di|excavar|Frank}}
 
{{arh|a'po'sʉn di|excavar|Frank}}
 +
{{kog|kuíh-ĩ|cavar|Huber & Reed}}
 +
{{cbg|íttikuít-|cavar|Huber & Reed}}
  
:1. '''hischaz a~'''. Cavar (para la labrar la tierra)
+
}}
{{voc_158|Cabar en tierra por labrar <nowiki>=</nowiki> ''bgyisuca'', L, ''hichaz bquyhyusuca'',|38r}}
 
{{sema|Cavar}}
 

Revisión actual - 12:41 17 sep 2025

quyhyusuca#I su. tr. Cavar, excavar.  || quyhyusuca#II  || quyhyusuca#III  || quyhyusuca#IV  || quyhyusuca#V  || quyhyusuca#L I

Diccionario muysca - español. © Diego F. Gómez (2008 - 2025).

quyhyusuca

Fon. Gonz.*/kɨhɨusuca/ Cons. */kɨhɨusuka/
    kʷ:kʷ ɨ:i ʔ:ʔ u:i
    I. su. tr. Cavar, excavar. 
    Fin. aquyhyune.Part. fin. aquyhyuca. Part. de pret. quyhyua. Part. de pres. quyhyusuca. Part. de fut. quyhyunynga.

    Cabar. Bquyhyusuca. Ymperatiuo, quyhyu. Partiçipios, chaquyhyusuca, chaquyhyua, chaquyhyunynga.

    Cabado estar. Aquyhyune.

    Cabada cosa. Aquyhyuca. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 38r

    uwa central: cuíhinro - cavar (zanjas) (Headland )
    Barí ará: ʔundasekajnə - cavar (HUber & Reed)
    damana: kuíi - cavar (Trillos )
    Ikʉ (Arhuaco): a'po'sʉn di - excavar (Frank )
    kággaba (kogui): kuíh-ĩ - cavar (Huber & Reed )
    ette taara: íttikuít- - cavar (Huber & Reed)
      hischaz a~
    1. Cavar (para la labrar la tierra)

      Cabar en tierra por labrar = bgyisuca, L, hichaz bquyhyusuca, [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 38r

      Ver también " Cavar ": quyhyusuca