De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 21: Línea 21:
 
1. Si escribe por libro y el que conoce allí la lengua
 
1. Si escribe por libro y el que conoce allí la lengua
 
2. Si la escribe y conoce la lengua de los libros}}
 
2. Si la escribe y conoce la lengua de los libros}}
# {{morfo|[[a-|A]][[puɣqɣ]] [[chiê]] [[ʒh]] [[a-|a]][[guene|guenɣ]] [[yqɣ]] [[a-|a]][[-n-|n]][[usqua(2)|gu]][[-sûca|ſûca]]|
+
# {{morfo|[[a-|A]][[puɣqɣ]] [[chiê]] [[ʒhɣ]] [[a-|a]][[guene|guenɣ]] [[yqɣ]] [[a-|a]][[-n-|n]][[usqua(2)|gu]][[-sûca|ſûca]]|
 
Dice a aquel tiene entendimiento.}}<br><br>
 
Dice a aquel tiene entendimiento.}}<br><br>
 
# {{morfo|[[ɣngâ]] [[xis]] [[chi-|chi]][[cubun]] [[ɣqɣ]] [[vmʒhansûca]]|
 
# {{morfo|[[ɣngâ]] [[xis]] [[chi-|chi]][[cubun]] [[ɣqɣ]] [[vmʒhansûca]]|
Línea 30: Línea 30:
 
# {{morfo|[[muyia|Muɣya]][[-s|s]] [[a-|a]][[gasqua|gaʒhînga]], [[nga(2)|ɣnga]] [[ys|yſ]][[quihicha|qhicħa]][[-n|n]]}}
 
# {{morfo|[[muyia|Muɣya]][[-s|s]] [[a-|a]][[gasqua|gaʒhînga]], [[nga(2)|ɣnga]] [[ys|yſ]][[quihicha|qhicħa]][[-n|n]]}}
 
# {{morfo|[[za|ʒga]][[-c|qy]] [[sua|ſuâ]][[-sa|ſâ]] [[ma-|ma]][[bie|biê]] [[yquy|yqɣ]] [[vm-|vm]][[sunsuca|ſunſûcà]].}}<br><br>
 
# {{morfo|[[za|ʒga]][[-c|qy]] [[sua|ſuâ]][[-sa|ſâ]] [[ma-|ma]][[bie|biê]] [[yquy|yqɣ]] [[vm-|vm]][[sunsuca|ſunſûcà]].}}<br><br>
# '''Arte''' [[yn|ɣn]][[chi-|chi]][[chichuasuca|cħicħua nɣnga]] [[yê]] [[m-|vm]][[quysqua|qy]][[nan|nân]],<br>
+
 
# [[ipqua(2)|Ipqua]] [[bohoza|bhoʒa]] [[nua|noa]][[-be|bê]] [[vm-|vm]][[chiê]] [[chi-|chi]][[-b|b]] [[qɣsquâ|qɣ]][[-ngâ|ngâ]]
+
 
 +
# {{morfo|[[arte|Arte]] [[ɣn]] [[chi-|chi]][[chichuasuca|cħicħua]] [[-nɣnga|nɣnga]] [[yê]] [[um-|vm]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[qɣsquâ|]][[nan|nân]], |
 +
El arte, en la que aprenderemos, como ya hiciste
 +
}}
 +
# {{morfo|[[ipqua(2)|Ipqua]] [[bhoʒa]] [[nua|noa]][[-be|bê]] [[vm-|vm]][[chiê(2)|chiê]] [[chi-|chi]][[-b|b]][[qɣsquâ|qɣ]][[-ngâ|ngâ]]
 +
| qué/cosa, con, será? te honrraremos (haremos tu honrra)
 +
}}
 
# {{morfo|'''[[con|Con]] [[muɣsca|Muɣſca]] [[atabê]] [[vm-|vm]][[-m|<sup>m</sup>]][[qɣsquâ|qɣ]] [[ie|yê]] [[a-|a]][[misqua|mi]][[-ʒhi|ʒhi]][[-nga|nga]]''' |  
 
# {{morfo|'''[[con|Con]] [[muɣsca|Muɣſca]] [[atabê]] [[vm-|vm]][[-m|<sup>m</sup>]][[qɣsquâ|qɣ]] [[ie|yê]] [[a-|a]][[misqua|mi]][[-ʒhi|ʒhi]][[-nga|nga]]''' |  
 
+
1. O, alguna persona, hiciste a, ya no pasará
 +
2. O, alguna persona, hicsite, camino no pasará
 
}}.<br><br>
 
}}.<br><br>
  
Línea 46: Línea 53:
 
   OJO: Ver la otra forma de escribir el verbo morir por Lugo en 122 r.
 
   OJO: Ver la otra forma de escribir el verbo morir por Lugo en 122 r.
 
}}
 
}}
# {{morfo|'''[[um-|Vm]][[hɣca]] [[Bernardo]] {{cam1|[[ubûqɣ|vqûqɣ]]|ubûqɣ}} [[a-|a]][[bhâqɣnsûca|bhâqɣ]][[-n(3)|n]]'''-<br>'''[[-ʒhî|ʒhî]][[-nga|nga]]'''.|  
+
# {{morfo|'''[[um-|Vm]][[hɣca]] [[Bernardo]] {{cam1|[[ubûqɣ|vqûqɣ]]|ubûqɣ}} [[a-|a]][[bhâqɣnsûca|bhâqɣ]][[-n(3)|n]]'''-<br>'''[[-ʒhî|ʒhî]][[-nga|nga]]'''.
1. Tu nombre, Bernardo, jamás será olvidado.  
+
| 1. Tu nombre, Bernardo, jamás será olvidado.  
 
}}
 
}}
  

Revisión del 20:05 25 ene 2023

Descarga e instala la fuente "Lucida Console Muysccubun" para visualizar corretamente el contenido de la Gramática de Lugo

SONETO.[1]

Mvɣſca micâta cubun cħoqɣ vca-
ſûca,
Hiaqûnhân cħicħiranɣnga, hocâbga-
  nân,
Libros, cubun ɣn vcanɣnga, ab chihi-
  qɣnân,
Apuɣqɣ chiê ʒhaguenɣ ɣqɣ anguſûca

  ɣngâ xis chicubun ɣqɣ vmʒhansûca
Vmpuɣqɣ chieʒhɣ hɣſquî ɣnʒhaſasân
Muɣyas agaʒhînga, ɣnga ɣſqhicħan
ʒgaqɣ ſuâſâ mabiê ɣqɣ vmſunſûcà.

  Arte ɣnchicħicħua nɣnga yê vmqɣ
  nân,
Ipqua bhoʒa noabê vmchiê chibqɣngâ
Con Muɣſca atabè vmqɣ yê amiʒhin-
  ga.

  ɣnga xis qɣcacâ vmguɣ nhocân;
Muɣſcà vmguɣ ɣpquanâ xhicâ gungâ,
Vmhɣca Bernardo vqûqɣ abhâqɣn-

  ʒhînga.
Lematización[2]

SONETO.[1]

Mvɣſca micâta cubun cħoqɣ vca-
ſûca,
Hiaqûnhân cħicħiranɣnga, hocâbga-
  nân,
Libros, cubun ɣn vcanɣnga, ab chihi-
  qɣnân,
Apuɣqɣ chiê ʒhaguenɣ ɣqɣ anguſûca

  ɣngâ xis chicubun ɣqɣ vmʒhansûca
Vmpuɣqɣ chieʒhɣ hɣſquî ɣnʒhaſasân
Muɣyas agaʒhînga, ɣnga ɣſqhicħan
ʒgaqɣ ſuâſâ mabiê ɣqɣ vmſunſûcà.

  Arte ɣnchicħicħua nɣnga yê vmqɣ
  nân,
Ipqua bhoʒa noabê vmchiê chibqɣngâ
Con Muɣſca atabè vmqɣ yê amiʒhin-
  ga.

  ɣnga xis qɣcacâ vmguɣ nhocân;
Muɣſcà vmguɣ ɣpquanâ xhicâ gungâ,
Vmhɣca Bernardo vqûqɣ abhâqɣn-

  ʒhînga.
Fotografía[3]
Gramatica Lugo II v.jpg


Referencias

  1. Nicholas Ostler analiza este y el siguiente soneto en un artículo titulado Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca. En él, Ostler evidencia la existencia de erratas y las corrige según su interpretación, adicionalmente realiza un análisis morfológico de los dos sonetos y traduce su contenido al inglés.
  2. Lematización morfológica realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez et Al. Transcripción Gramática de Lugo.
  3. Fotografía tomada de Fray Bernardo de Lugo. Gramatica en la Lengva General del Nvevo Reyno, llamada Mosca. Volumen de la Biblioteca Luis Ángel Arango, volumen del Instituto Caro y Cuervo (Gramática de Pasca), volumen de la Biblioteca Pública de Nueva York y facsímil del volumen de la Universidad del Rosario. Bogotá Colombia. 2004. Digitalizado por Jorge Yopasá Cárdenas.