De Muysc cubun - Lengua Muisca
(→Nombres) |
|||
Línea 3: | Línea 3: | ||
== Verbos == | == Verbos == | ||
− | # [[Muisquismo/totear]] (Reventar) | + | # [[Muisquismo/totear|Totear]] (Reventar) '''de [[tohotysuka]]'''. |
− | # [[Muisquismo/pichar]] (Copular) | + | # [[Muisquismo/pichar|Pichar]] (Copular) '''[[b-|b]][[chiskua]]'''. |
− | # [[Muisquismo/deque]] (Acerque) '''de [[tekesuka]]. | + | # [[Muisquismo/deque|Deque]] (Acerque) '''de [[tekesuka]]. |
− | # [[Muisquismo/chones]] (Tengas) | + | # [[Muisquismo/chones|Chones]] (Tengas) '''de [[zone]]'''. |
− | # [[Muisquismo/chitear]] (Cuartear, rajar) según María Luisa R. De Montes. | + | # [[Muisquismo/chitear|Chitear]] (Cuartear, rajar) según María Luisa R. De Montes. |
== Nombres == | == Nombres == | ||
− | # [[Muisquismo/cuba]] (Hijo menor) '''de [[kuhuba]]'''. | + | # [[Muisquismo/cuba|Cuba]] (Hijo menor) '''de [[kuhuba]]'''. |
− | # [[Muisquismo/tote]] (Objeto que revienta) '''de [[tohotysuka]]'''. | + | # [[Muisquismo/tote|Tote]] (Objeto que revienta) '''de [[tohotysuka]]'''. |
− | # [[Muisquismo/jute]] (Podrido) '''de [[futynsuka]]'''. | + | # [[Muisquismo/jute|Jute]] (Podrido) '''de [[futynsuka]]'''. |
− | # [[Muisquismo/jucha]] (sarpullido) | + | # [[Muisquismo/jucha|Jucha]] (sarpullido) '''de [[huza]]'''. |
− | # [[Muisquismo/chocá]] (Tutumada) | + | # [[Muisquismo/chocá|Chocá]] (Tutumada) '''de [[zoca]]''' |
− | # [[Muisquismo/ | + | # [[Muisquismo/sute|Sute]] (Persona de corta edad) '''de [[sotu]]'''. |
− | # [[Muisquismo/ | + | # [[Muisquismo/iota|Iota]] '''de [[iotu]]'''. |
− | # [[Muisquismo/ | + | # [[Muisquismo/tunjo|Tunjo]] (Santuario) '''de [[chunso]]'''. |
− | # [[Muisquismo/ | + | # [[Muisquismo/guayumba|Muisquismo/guayumba]] (Testículo) '''de [[iome]]'''. |
− | # [[Muisquismo/ | + | # [[Muisquismo/guaiome|Muisquismo/guaiome]] (Siembra rápida) '''de [[iome]]'''. |
# [[Muisquismo/turmequé]] (Tejo) | # [[Muisquismo/turmequé]] (Tejo) | ||
# [[Muisquismo/chichagüi]] (Llaga en la piel) | # [[Muisquismo/chichagüi]] (Llaga en la piel) | ||
Línea 27: | Línea 27: | ||
=== Animales === | === Animales === | ||
− | # [[Muisquismo/quincha]] (Colibrí) | + | # [[Muisquismo/quincha|Quincha]] (Colibrí) '''de [[kynza]]'''. |
− | # [[Muisquismo/chisa]] (Larva de escarabajo de color blanco) '''de [[zisa]]'''. | + | # [[Muisquismo/chisa|Chisa]] (Larva de escarabajo de color blanco) '''de [[zisa]]'''. |
− | # [[Muisquismo/sote]] (Nigua) | + | # [[Muisquismo/sote|Sote]] (Nigua) '''de [[sote]]''' |
− | # [[Muisquismo/guala]] (Buitre hembra) '''de [[guao]]''') | + | # [[Muisquismo/guala|Guala]] (Buitre hembra) '''de [[guao]]''') |
=== Plantas === | === Plantas === | ||
− | # [[Muisquismo/jica]] (Hoja del maiz o plantas similares.) '''de [[fika]]'''. | + | # [[Muisquismo/jica|Jica]] (Hoja del maiz o plantas similares.) '''de [[fika]]'''. |
− | # [[Muisquismo/chin]] (Palo delgado para bajar la fruta) '''[[chihine]]'''. | + | # [[Muisquismo/chin|Chin]] (Palo delgado para bajar la fruta) '''[[chihine]]'''. |
# [[Muisquismo/chucua]] (Pantano o humedal) '''[[chukua]]'''. | # [[Muisquismo/chucua]] (Pantano o humedal) '''[[chukua]]'''. | ||
# [[Muisquismo/racua]] ó [[Muisquismo/chacua]] (Tira de la hoja de fique). | # [[Muisquismo/racua]] ó [[Muisquismo/chacua]] (Tira de la hoja de fique). | ||
Línea 40: | Línea 40: | ||
== Posibles == | == Posibles == | ||
− | # [[Muisquismo/poncho]] (Manta delgada) | + | # [[Muisquismo/poncho|Poncho]] (Manta delgada) '''de [[boi]] [[cho]]?''' |
− | # [[Muisquismo/chacho]] | + | # [[Muisquismo/chacho|Chacho]] '''de [[cha]] [[cho]]?''' |
− | # [[Muisquismo/guache]] | + | # [[Muisquismo/guache|Guache]] '''de [[gua]] [[cha]]?''' |
== Por analizar == | == Por analizar == |
Revisión del 20:10 5 may 2009
Sumario
Lista de probables muisquismos
Para mayor información sobre la teoría que ampara esta lista ver fonología.
Verbos
- Totear (Reventar) de tohotysuka.
- Pichar (Copular) bchiskua.
- Deque (Acerque) de tekesuka.
- Chones (Tengas) de zone.
- Chitear (Cuartear, rajar) según María Luisa R. De Montes.
Nombres
- Cuba (Hijo menor) de kuhuba.
- Tote (Objeto que revienta) de tohotysuka.
- Jute (Podrido) de futynsuka.
- Jucha (sarpullido) de huza.
- Chocá (Tutumada) de zoca
- Sute (Persona de corta edad) de sotu.
- Iota de iotu.
- Tunjo (Santuario) de chunso.
- Muisquismo/guayumba (Testículo) de iome.
- Muisquismo/guaiome (Siembra rápida) de iome.
- Muisquismo/turmequé (Tejo)
- Muisquismo/chichagüi (Llaga en la piel)
- Muisquismo/pacha (Objeto siamés)
- Muisquismo/unche (Residuo del Fique)
Animales
- Quincha (Colibrí) de kynza.
- Chisa (Larva de escarabajo de color blanco) de zisa.
- Sote (Nigua) de sote
- Guala (Buitre hembra) de guao)
Plantas
- Jica (Hoja del maiz o plantas similares.) de fika.
- Chin (Palo delgado para bajar la fruta) chihine.
- Muisquismo/chucua (Pantano o humedal) chukua.
- Muisquismo/racua ó Muisquismo/chacua (Tira de la hoja de fique).
- Muisquismo/fique (Planta).
Posibles
Por analizar
- Muisquismo/soche (Venado de monte)
- tegüa (Chamán, hechicero)
- chisga (1. Oferta, ganga, algo muy barato 2.Música popular, música del común, de facil adquisición.)
- chingue (Vestido de baño).
- chucha (Zarigüeya).
- jara o fara (Zarigüeya).
- chulo (Buitre americano).
- quimba (Una especie de calzado).
- cotiza (Una especie de calzado).
- chite (Váyase).
- chimba. (1. Algo bueno o agradable / 2. Carne en Santander).
- chimbo. (Algo falsificado)
- chaguala. (Herida o cicatriz grande).
- chambón. (Algo mediocre).
- guaro. (Aguardiente).
- chirrinche. (Aguardiente casero)
- chirriado.
- chicho (1. Estar bravo. 2. Algo que está pasado para consumir).
- enfoscar (Aislarse).
- guapucha
- uinche (Yuca de mala calidad en la cocción y en el consumo).
- güinche / winche (Lazo o cuerda de trasporte, usada para cargar o levantar).
- chencha (Que tine las piernas encorvadas).
- cusumbo (coatí).
- achantar (hacer sentir mal?).
Otros orígenes
- chonta (Planta) del quechua chunta.