De Muysc cubun - Lengua Muisca
29.

M.

Macho = cha.

Machucar = Zepinzysuca. l. Zepasasuca.

Machucarse = apynsynsuca.

Madrastra = Zequihiquypquaia Zuaia.

Madre = guaia.

Madurar = aiensuca. es el proprio. Aonansuca. este es pasar de maduro.

Magullar = Zepamzasuca. l. Zepinzesuca.

Mayordomo = quymy. Mayordomear = Zequymygosqua.

Maiz = Aba. Maiz desgranado = Aguâ. vide infra[1] .

Mala cosa = Achuenza.

Mal hacer à alguno = Achuenza. l. gua haica ysbquysqua.

Maldecir = Achutama babzasqua, yo le maldigo. vmchuta ma-
babzasque, yo te maldigo. &c. y en lugar de maba se puede de-
cir, sue. Achuta suebzasqua.

Mamar = chue zebiohotysuca.

Manchar = Zemuyhyzysuca. l. yquy chahac, mahac &c. Zemoho-
sysuca. l. btymysuca.

Mancharse = Amuyhyzynsuca. l. atymynsuca. l. yquyahosynsuca.

Mandar = Zebtynsuca. / Mandon = Abtytuan mague.

Mañana = Aica. mañana en la noche = mazinaca.

Mano = yta._ Manta = Boi. Manta trahida vieja = gimpqua.

Marchitarse = Aquyntansuca. l. Aquybansuca.

Marido = Sahaoa. / marido y muger = sahaoas guîsa.

Mascar = Zebgyiasuca.

Mascar haio = fuhuza zebchusqua. pret.o bchu.

Matalotage = inubgu. l. inu, zinu, minu, a,inu. mio, tuio, illius[2] .

Matar = Zebgusqua. pret.o bgu.

Materia postema = yba chuquy. / Materia hacerse = yquy ao
nansuca. l. yquy amuysqua. pret.o amuy.

Media noche = Zapquana. l. Zachinna.

Mediano = Anupqua.

Medicina = Hizca toba.

Medir = Zeguaosuca. l. Zeguquysuca. pret.o Zeguquy.

Memoria q.e hay de alguno = Zubasuca caguene, hay memoria
de mi, mubasuca caguene, hay memoria de ti &c.

Mendrugo = cahachyn.

Menear, id est, revolver algo = ynzemasqua. pret.o = ynzemaquy.
imp.o = ynamazo. part. = ynmanzaza.

Menear = yquy zemuyhuasuca[3] . imp.o = yquy muyhu. El neutro =
yquy amuyhuansuca. l. abinsuca.

Menos preciar, no hacer caso = Zebchaosuca tener en poco. Item
Lematización[4]
29.

M.

  1. Macho = cha.
  2. Machucar = Zepinzysuca. l. Zepasasuca[5] .
  3. Machucarse = apynsynsuca.
  4. Madrastra = Zequihiquy pquaia Zuaia.
  5. Madre = guaia.
  6. Madurar = aiensuca. es el proprio. Aonansuca. este es pasar de maduro.
  7. Magullar = Zepamzasuca. l. Zepinzesuca.
  8. Mayordomo = quymy. Mayordomear = Zequymygosqua.
  9. Maiz = Aba. Maiz desgranado = Aguâ. vide infra[6] .
  10. Mala cosa = Achuenza.
  11. Mal hacer à alguno = Achuenza. l. gua haica ysbquysqua.
  12. Maldecir = Achutama babzasqua, yo le maldigo. vmchuta ma-
    babzasque, yo te maldigo. &c. y en lugar de maba se puede de-
    cir, sue. Achuta suebzasqua.
  13. Mamar = chue zebiohotysuca.
  14. Manchar = Zemuyhyzysuca. l. yquy chahac, mahac &c. Zemoho-
    sysuca. l. btymysuca.
  15. Mancharse = Amuyhyzynsuca. l. atymynsuca. l. yquyahosynsuca.
  16. Mandar = Zebtynsuca. / Mandon = Abtytuan mague.
  17. Mañana = Aica. mañana en la noche = mazinaca.
  18. Mano = yta._ Manta = Boi. Manta trahida vieja = gimpqua.
  19. Marchitarse = Aquyntansuca. l. Aquybansuca.
  20. Marido = Sahaoa. / marido y muger = sahaoas guîsa.
  21. Mascar = Zebgyiasuca.
  22. Mascar haio = fuhuza zebchusqua. pret.o bchu.
  23. Matalotage = inu bgu. l. inu, zinu, minu, a,inu. mio, tuio, illius[7] .
  24. Matar = Zebgusqua. pret.o bgu.
  25. Materia postema = yba chuquy. / Materia hacerse = yquy ao
    nansuca. l. yquy amuysqua. pret.o amuy.
  26. Media noche = Zapquana. l. Zachinna.
  27. Mediano = Anupqua.
  28. Medicina = Hizca toba.
  29. Medir = Zeguaosuca. l. Zeguquysuca. pret.o Zeguquy.
  30. Memoria q.e hay de alguno = Zubasuca caguene, hay memoria
    de mi, mubasuca caguene, hay memoria de ti &c.
  31. Mendrugo = cahachyn.
  32. Menear, id est, revolver algo = ynzemasqua. pret.o = ynzemaquy.
    imp.o = ynamazo. part. = ynmanzaza.
  33. Menear = yquy zemuyhuasuca[8] . imp.o = yquy muyhu. El neutro =
    yquy amuyhuansuca. l. abinsuca.
  34. Menos preciar, no hacer caso = Zebchaosuca tener en poco. Item


Referencias

  1. Traducción del latín: "Ver más abajo".
  2. Traducción del latín: "De aquel".
  3. La h está añadida en la parte superior.
  4. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  5. Creemos que lo correcto debió haber sido posesuca.
  6. Traducción del latín: "Ver más abajo".
  7. Traducción del latín: "De aquel".
  8. La h está añadida en la parte superior.
  9. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.