De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
(No se muestran 8 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 3: Línea 3:
 
|IPA_CONSTENLA =  
 
|IPA_CONSTENLA =  
 
|PROTO1        = howm- →  
 
|PROTO1        = howm- →  
|IPA_GOMEZ    = hoe-
+
|PROTO        = hoe-
 
|FON          = o-, oe-
 
|FON          = o-, oe-
 
|MORFOLOGIA    =  
 
|MORFOLOGIA    =  
 
}}
 
}}
  
{{I| sq. intr. | Bañarse.}}
+
 
 +
{{I| sq. intr. | Bañarse
 +
|con =
 +
 
 
{{verbo
 
{{verbo
 
|imp=aò
 
|imp=aò
Línea 15: Línea 18:
 
|par_fut=oenga
 
|par_fut=oenga
 
}}
 
}}
 +
 +
|sema=Bañar
 +
|cog=
 +
 +
{{mbp|hom-|bañarse|Trillos}}
 +
{{arh|owm-ʉn|Bañarse|Frank}}
 +
{{cuk|obed|bañarse.|Orán & Wagua}}
 +
 +
|cit=
 +
 
{{voc_2922|Bañarse. ''zosqua, mosqua, aosqua chiosica''. imp.o ''aò''.  Participio: ,''a,oesca, a,oia, a,oenga''.|21v}}
 
{{voc_2922|Bañarse. ''zosqua, mosqua, aosqua chiosica''. imp.o ''aò''.  Participio: ,''a,oesca, a,oia, a,oenga''.|21v}}
 
{{voc_158|Bañarse. ''Zosqua, mosqua, aosqua, chiosqua''. Imp., ''ao''.|22r}}
 
{{voc_158|Bañarse. ''Zosqua, mosqua, aosqua, chiosqua''. Imp., ''ao''.|22r}}
 
{{manuscrito_2923|Bañarse = ''Zosqua''.|9r}}
 
{{manuscrito_2923|Bañarse = ''Zosqua''.|9r}}
{{sema|Bañar}}
 
  
{{mbp|hom-|bañarse|Trillos}}
+
|sub=
{{arh|owm-ʉn|Bañarse|Frank}}
 
{{cuk|obed|bañarse.|Orán & Wagua}}
 
  
:1. Revolcarse (hablando de mamíferos, refregar la piel contra el suelo para limpiarse).
+
{{subacep
 +
|
 +
| Revolcarse (hablando de mamíferos, refregar la piel contra el suelo para limpiarse).
 +
| citas =
 
{{voc_158|Reuolcarʃe El caballo <nowiki>=</nowiki> ''aosqua'' <nowiki>=</nowiki> |108v}}
 
{{voc_158|Reuolcarʃe El caballo <nowiki>=</nowiki> ''aosqua'' <nowiki>=</nowiki> |108v}}
 +
}}
  
:2. '''gyn a~'''. Alumbrar, dar luz (lit. bañar encima)
+
{{subacep
 +
| gyn a~
 +
| Alumbrar, dar luz (lit. bañar encima)
 +
| sema = Alumbrar
 +
| citas =
 
{{voc_158|Alunbra acá, imperativo. ''Sihic <u>gyn ao</u>''.|13v}}
 
{{voc_158|Alunbra acá, imperativo. ''Sihic <u>gyn ao</u>''.|13v}}
{{sema|Alumbrar}}
+
}}
 +
 
 +
}}
  
  
{{II| sq. tr. | Bañar a otro | b~ }}
+
{{II| sq. tr. | Bañar a otro | b~  
 +
|con =
 +
 
 
{{verbo
 
{{verbo
 
|imp=o
 
|imp=o
 
}}
 
}}
 +
 +
|cit=
 +
 
{{voc_2922|Bañar a otro. ''Zemosqua''. Imp.o ''o'' participios. ''chaoesca, chaoia, chaoenga''.|21v}}
 
{{voc_2922|Bañar a otro. ''Zemosqua''. Imp.o ''o'' participios. ''chaoesca, chaoia, chaoenga''.|21v}}
 
{{voc_158|Bañar a otro. ''Zemosqua''.|22r}}
 
{{voc_158|Bañar a otro. ''Zemosqua''.|22r}}
 
{{manuscrito_2923|Bañar a otro &#61; ''Zemosqua''. Pretérito ''zemo''. imp.|9r}}
 
{{manuscrito_2923|Bañar a otro &#61; ''Zemosqua''. Pretérito ''zemo''. imp.|9r}}
  
{{come|Inicialmente pensábamos que "osqua" y "mosqua" eran verbos diferentes, sin embargo, los estudios desarrollados por el profesor Quesada demuestran que la única diferencia es la marca ergativa {-b}, que se nazaliza frente a la "o".}}
+
}}

Revisión actual - 11:57 28 sep 2025

osqua#I sq. intr. Bañarse  || osqua#II sq. tr. Bañar a otro  || osqua#III  || osqua#IV  || osqua#V  || osqua#L I

Diccionario muysca - español. © Diego F. Gómez (2008 - 2025).

osqua, hosqua

Fon. Gonz.*/oskua/ Cons. */oskua/
    {{{GRUPO}}}
    I. sq. intr. Bañarse 
    Imp. . Part. de pret. oia. Part. de pres. oesca. Part. de fut. oenga.

    Ver también " Bañar ": chahachasuca, osqua

    Bañarse. zosqua, mosqua, aosqua chiosica. imp.o . Participio: ,a,oesca, a,oia, a,oenga. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2922. Voc. fol. 21v

    Bañarse. Zosqua, mosqua, aosqua, chiosqua. Imp., ao. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 22r

    Bañarse = Zosqua. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2923. fol. 9r

    damana: hom- - bañarse (Trillos )
    Ikʉ (Arhuaco): owm-ʉn - Bañarse (Frank )
    Guna: obed - bañarse. (Orán & Wagua )
    1. Revolcarse (hablando de mamíferos, refregar la piel contra el suelo para limpiarse).

      Reuolcarʃe El caballo = aosqua = [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 108v

    2. gyn a~
    3. Alumbrar, dar luz (lit. bañar encima)

      Alunbra acá, imperativo. Sihic gyn ao. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 13v

      Ver también " Alumbrar ": osqua, zasqua


    b~.
    II. sq. tr. Bañar a otro 
    Imp. o.

    Bañar a otro. Zemosqua. Imp.o o participios. chaoesca, chaoia, chaoenga. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2922. Voc. fol. 21v

    Bañar a otro. Zemosqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - Ms. 158. Voc. fol. 22r

    Bañar a otro = Zemosqua. Pretérito zemo. imp. [sic] (Giraldo & Gómez, 2012) - Ms. 2923. fol. 9r