De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
Línea 22: Línea 22:
 
# Alargar otra cosa hácia aca = '''[[sie|Sie]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[chosqua(2)|cho]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
# Alargar otra cosa hácia aca = '''[[sie|Sie]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[chosqua(2)|cho]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
# A la redonda = '''[[bosa|Bosa]]'''.<br>
 
# A la redonda = '''[[bosa|Bosa]]'''.<br>
# Alcanzar, a, alguna cosa llegando = '''[[a-|A]][[muysa|muys]] [[ze-|Ze]][[pquasqua|pqua]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}}<br> '''[[esu|Esu]][[gue]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[quasqua|qua]][[-squa|squa]]'''. Bien, ò bastantem.<sup>te</sup> alcansó, y puede res<br>ponder á solas = '''[[esu|Esu]][[-nga|nga]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[quasqua|qua]]''', y tambien se dice à solas-<br> '''[[esu|Esu]][[-nga|nga]]'''. El negativo se dice asi = '''[[esu|Esu]][[gue]] [[ze-|Ze]][[pquasqua|pqua]][[-za|za]], [[esu]][[-que|que]]'''-<br> '''[[ze-|Ze]][[pquasqua|pqua]][[-zinga|zinga]]''', ó, à solas – '''[[esu|Esu]][[-n(4)|n]][[-za|za]] [[esu]][[-n(4)|n]][[-zinga|zinga]]'''.<br>
+
# Alcanzar, a, alguna cosa llegando = '''[[a-|A]][[muysa|muys]] [[ze-|Ze]][[pquasqua|pqua]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}}<br> '''[[esu|Esu]][[gue]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[quasqua|qua]][[-squa|squa]]'''. Bien, ò bastantem.<sup>te</sup> alcansó, y puede res<br>ponder á solas = '''[[esu|Esu]][[-nga|nga]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[quasqua|qua]]''', y tambien se dice à solas-<br> '''[[esu|Esu]][[-nga|nga]]'''. El negativo se dice asi = '''[[esu|Esu]][[gue]] [[ze-|Ze]][[pquasqua|pqua]][[-za|za]], [[esu]][[-que|que]]'''-<br> '''[[ze-|Ze]][[pquasqua|pqua]][[-zi|zi]][[-nga|nga]]''', ó, à solas – '''[[esu|Esu]][[-n(4)|n]][[-za|za]] [[esu]][[-n(4)|n]][[-zi|zi]][[-nga|nga]]'''.<br>
 
# Alcanzar al q.<sup>e</sup> va delante = '''[[a-|A]][[suca(2)|suca]][[-s|s]] [[ze-|ze]][[pquasqua|pqua]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
# Alcanzar al q.<sup>e</sup> va delante = '''[[a-|A]][[suca(2)|suca]][[-s|s]] [[ze-|ze]][[pquasqua|pqua]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
# Alegrar à otros = '''[[a-|A]][[pquyquy]] [[ze-|Ze]][[-b|b]][[chuesuca|chueo]][[-súca|súca]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|A]][[pquyquy]] [[muyia]][[-n|n]]'''<br> '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}}'''[[a-|A]][[pquyquy]] [[cho]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
# Alegrar à otros = '''[[a-|A]][[pquyquy]] [[ze-|Ze]][[-b|b]][[chuesuca|chueo]][[-súca|súca]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|A]][[pquyquy]] [[muyia]][[-n|n]]'''<br> '''[[ze-|ze]][[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}}'''[[a-|A]][[pquyquy]] [[cho]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]'''.<br>

Revisión actual del 10:04 18 abr 2023

Alabar. Vide adorar.

Ala de Ave = Gaca.

A las seis del dia = Suaz huchaque aza.

A las siete del dia = Suas Sinianyquy.

A la una = Suaz guasananene. A las dos, ó tres Suas guas aquyne.

A las tres de la tarde = SuaZatequyne.

Al poner del sol = Suazaiaquensuca. l. Suazaibansuca.

Alacran = Quysua.

Alargar algo, hacerle largo = Zebga hasẏsuca. l. gahasiob--gasgua

Alargarse una cosa asi = Agahasynsuca.

Alargar la mano, hácia alla = Ai ichosqua.

Alagar = Hizan huan zebquysqua. l. btasqua. y si es de palabra =
Zegusqua.

Alargar la mano hàcia aca = Sie ichosqua.

Alargar otra cosa hácia allá = Ai zebchosqua.

Alargar otra cosa hácia aca = Sie zebchosqua.

A la redonda = Bosa.

Alcanzar, a, alguna cosa llegando = Amuys Zepquasqua. l.
Esugue zebquasqua. Bien, ò bastantem.te alcansó, y puede res
ponder á solas = Esunga zebqua, y tambien se dice à solas-
Esunga. El negativo se dice asi = Esugue Zepquaza, esuque-
Zepqua zinga, ó, à solas – Esunza esunzinga.

Alcanzar al q.e va delante = Asucas zepquasqua.

Alegrar à otros = Apquyquy Zebchueosúca. l. Apquyquy muyian
zebquysqua. l.Apquyquy choc zebzasqua.

Alegrarse = Zepuyquy achuensuca. l. Zepuyquy muyian atas
qua. l. azasqua. l. equyne. l. achuensuca.

Alegre persona = Apuyquy chuen mague.

Alegrem.te = Pquyquy choca.

Al fuego = Gati iena.

A lo mas mas, quando mucho, ad summum[1] = Yna zyquynan.

Algo = Iquavie =

Algodon = Quyhysa.

Alguna cosa = Ipquabe.

Alguno = Atabe. l. Atebie.

Alguna vez = Ycatebieca.
Lematización[2]
  1. Alabar. Vide adorar.
  2. Ala de Ave = Gaca.
  3. A las seis del dia = Suaz huchaque aza.
  4. A las siete del dia = Suas Sin i[a] anyquy.
  5. A la una = Suaz guas ananene. A las dos, ó tres Suas guas aquyne.
  6. A las tres de la tarde = SuaZ atequyne.
  7. Al poner del sol = Suaz ai aquensuca. l. Suaz aibansuca.
  8. Alacran = Quysua.
  9. Alargar algo, hacerle largo = Zebgahasẏsuca. l. gahasio b-˰(-gasgua)
  10. Alargarse una cosa asi = Agahasynsuca.
  11. Alargar la mano, hácia alla = Ai ichosqua.
  12. Alagar = Hizan huan zebquysqua. l. btasqua. y si es de palabra =
    Zegusqua.
  13. Alargar la mano hàcia aca = Sie ichosqua.
  14. Alargar otra cosa hácia allá = Ai zebchosqua.
  15. Alargar otra cosa hácia aca = Sie zebchosqua.
  16. A la redonda = Bosa.
  17. Alcanzar, a, alguna cosa llegando = Amuys Zepquasqua. l.
    Esugue zebquasqua. Bien, ò bastantem.te alcansó, y puede res
    ponder á solas = Esunga zebqua, y tambien se dice à solas-
    Esunga. El negativo se dice asi = Esugue Zepquaza, esuque-
    Zepquazinga, ó, à solas – Esunza esunzinga.
  18. Alcanzar al q.e va delante = Asucas zepquasqua.
  19. Alegrar à otros = Apquyquy Zebchueosúca. l. Apquyquy muyian
    zebquysqua. l.Apquyquy choc zebzasqua.
  20. Alegrarse = Zepuyquy achuensuca. l. Zepuyquy muyian atas
    qua
    . l. azasqua. l. equyne[3] . l. achuensuca.
  21. Alegre persona = Apuyquy chuen mague.
  22. Alegrem.te = Pquyquy choca.
  23. Al fuego = Gati iena.
  24. A lo mas mas, quando mucho, ad summum[4] = Yn azyquynan.
  25. Algo = Iquavie =
  26. Algodon = Quyhysa.
  27. Alguna cosa = Ipquabe.
  28. Alguno = Atabe. l. Atebie.
  29. Alguna vez = Yc atebieca.


Referencias

  1. Traducción del latín: "A lo más, cuando mucho".
  2. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  3. Creemos que lo correcto debió haber sido aquyne.
  4. Traducción del latín: "A lo más, cuando mucho".
  5. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.

-->