De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
(No se muestran 13 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
  
 
{{der|16}}
 
{{der|16}}
# 8. '''[[zocam]] [[ana(4)|ana]]''', 9. y aʃi proçìgue Como se dira de loʃ <br>díaʃ &#61; <br>
+
# 8. '''[[zocam]] [[ana(4)|a{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''', 9. y aʃi proçìgue Como se dira de loʃ <br>díaʃ &#61; <br>
 
# Ayer &#61;  '''[[muyhca]] [[sua]][[-sa|sa]]''' &#61; <br>
 
# Ayer &#61;  '''[[muyhca]] [[sua]][[-sa|sa]]''' &#61; <br>
# Antėyer &#61;  '''mona''' &#61; <br>
+
# Antėyer &#61;  '''[[mon|mo{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''' &#61; <br>
# Antantíyer &#61;  '''mina''',  y un dia anteʃ:  '''muyhycana'''  <br>aora quatro diaʃ.  '''hyzquyna'''.  5,  '''tana'''.  6, '''cuhuna'''.  7, <br>'''suhuzana'''.  8,  '''ana'''  9.  '''ubchihína''', 10, '''quíhicha atena'''<br>11, '''quihichabona''', 12, '''quihichamina''', 13, '''quíhícha'''[-]<br>'''muyhycana''',  14,  '''quíhichahyzquyna''',  15,  '''quicha'''[-]<br>'''tana''',  16,  '''quihichacuhuna''',  17.  '''quihichasuhuzana'''  <br>18.  '''quihichaana''',  19,  '''guetena''',  20,  de ai paradelan[-]<br>te ʃe diʃe, '''guetas asac ata zaquyne''',  21. '''[[gueta]][[-s|s]]''' <br> '''[[a-|a]][[sa]][[-c|c]] [[boza]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''',  22,  &.<sup>a</sup> <br>
+
# Antantíyer &#61;  '''[[mina]]''',  y un dia anteʃ:  '''[[muyhycana]]'''  <br>aora quatro diaʃ.  '''[[hyzquyna]]'''.  5,  '''[[tana]]'''.  6, '''[[cuhuna]]'''.  7, <br>'''[[suhuzana]]'''.  8,  '''[[ana(4)|a{{an|n}}]][[-na(2)|na]]'''  9.  '''[[ubchihina]]''', 10, '''[[quihicha]] [[ata|ate]][[-na(2)|na]]'''<br>11, '''[[quihicha]] [[bon(2)|bo{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''', 12, '''[[quihicha]] [[mina]]''', 13, '''[[quihicha]]''' <br>'''[[muyhycana]]''',  14,  '''[[quihicha]] [[hyzquyna]]''',  15,  '''[[quicha]]''' <br>'''[[tana]]''',  16,  '''[[quihicha]] [[cuhuna]]''',  17.  '''[[quihicha]] [[suhuzana]]'''  <br>18.  '''[[quihicha]] [[ana(4)|a{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''',  19,  '''[[guetena]]''',  20,  de ai paradelan{{an1|-}}<br>te ʃe diʃe, '''[[gueta]][[-s|s]] [[a-|a]][[sa]][[-c|c]] [[ata]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''',  21. '''[[gueta]][[-s|s]]''' <br> '''[[a-|a]][[sa]][[-c|c]] [[boza]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''',  22,  &.{{an|a}} <br>
 
# Antenoche &#61;  '''[[muyhyca(2)|muyhyca]] [[za]][[-ca|ca]]''' &#61; <br>
 
# Antenoche &#61;  '''[[muyhyca(2)|muyhyca]] [[za]][[-ca|ca]]''' &#61; <br>
# Antantenoche, '''miquenzaca''',  y eʃ otra noche anteʃ:  <br>'''muy hy canzaca''':  y es otra. '''hyzquenzaca''',  y eʃ o[-]<br> tra  '''tanzaca''' &#61; <br>
+
# Antantenoche, '''[[mica|mique]][[-na(2)|n]] [[za]][[-ca|ca]]''',  y eʃ otra noche anteʃ:  <br>'''[[muyhyca]][[-na(2)|n]] [[zaca]]''':  y es otra. '''[[hyzca|hyzque]][[-na(2)|n]] [[zaca]]''',  y eʃ o{{an1|-}}<br> tra  '''[[ta(4)|ta]][[-na(2)|n]] [[zaca]]''' &#61; <br>
# Antenoche poco anteʃ de la noche. '''mozynzinaca'''  <br>
+
# Antenoche{{an1|,}} poco anteʃ de la noche. '''[[mozy]][[-n(3)|n]] [[zina]][[-ca|ca]]'''  <br>
# Antantenoche a ese tiempo &#61; '''míquenzinaca'''.  y eʃ otra <br>noche anteʃ, '''muyhycanzinaca'''  &.<sup>a</sup>  Como se dijo ariba <br>mudando el, '''zaca''', en, '''zinaca''' &#61; <br>
+
# Antantenoche a ese tiempo &#61; '''[[mica|mique]][[-n|n]] [[zina]][[-ca|ca]]'''.  y eʃ otra <br>noche anteʃ, '''[[muyhyca]][[-na(2)|n]] [[zina]][[-ca|ca]]'''  &.<sup>a</sup>  Como se dijo ariba <br>mudando el, '''[[zaca]]''', en, '''[[zina]][[-ca|ca]]''' &#61; <br>
# Anteʃeʃor mio, '''a{{in|y}}pquac chamie''', Como el caçique mí <br>
+
# Anteʃeʃor mio, '''[[a-|a]][[ypqua(3)|{{in|y}}pqua]][[-c|c]] [[cha-|cha]][[misqua|mi]][[-e|e]]''', Como el caçique mí <br> anteʃeçor  '''[[a-|a]][[ypqua(3)|{{in|y}}pqua]][[-c|c]] [[cha-|cha]][[misqua|mi]][[-e|e]] [[psihipqua]]'''&#61; <br>
# anteʃeçor  '''a{{in|y}}pquac chamie psíhípqua'''&#61; <br>
+
# Antepaʃados &#61;  '''[[sas]] [[bizine|biza]]''' &#61; <br>
# Antepaʃados &#61;  '''sasbiza''' &#61; <br>
+
# Anteʃ{{an1|,}} eſto es{{an1|,}} primero, '''[[quyhy]][[-na|na]]'''&#61;  <br>
# Anteʃ  eſto es  primero, '''quyhyna'''&#61;  <br>
+
# Anteʃ{{an1|,}} eſto es{{an1|,}} de anteʃ &#61; '''[[sasa]]''' &#61; <br>
# Anteʃ eſto es de anteʃ &#61; '''sasa''' &#61; <br>
+
# Anteʃ de todo, eſto es lo primero de todo _ '''[[sas]] [[quyhy]][[-na|na]]''', <br> {{lat|L,}}  '''[[sas|Sas]] [[quyhy]][[-n(3)|n]] [[uca(2)|uca]]''' &#61; <br>
# Anteʃ de todo, eſto es lo primero de todo __ '''sas quyhyna''', <br> {{lat|L,}}  '''Sas quyhynuca''' &#61; <br>
 
 
{{der|Antes que}}
 
{{der|Antes que}}
 
 
|morfo_r =
 
 
# [[zocam|zocam]] [[ana(3)|ana]]
 
# [[muyhyca(2)|Muyhca]] [[sua]]sa
 
# [[mona|Mona]]
 
# [[mina]] - [[muyhycana]] - [[hyzquyna]] - [[taana|tana]] - [[cuhuna]] - [[suhuzana]] - [[ana(2)|ana]] - [[ubchihina]] - [[quihicha]] [[atena]] - [[quihicha]] [[bona]] - [[quihicha]] [[mina]] - [[quihicha]][[muyhycana]] - [[quihicha]] [[hyzquyna]] - [[quihicha|quicha]] [[taana|tana]] - [[quihicha]] [[cuhuna]] - [[quihicha]][[suhuzana]] - [[quihicha]] [[ana(4)|ana]] - [[guetena]] -  [[gueta]][[-s|s]] [[a-|a]][[sa(2)|sa]][[-c|c]] [[ata]][[-z|z]] [[a-|a]][[quysqua|quyne]] - [[gueta|gueta]][[-s|s]] [[a-|a]][[sa(2)|sa]][[-c|c]] [[boza]][[-z|z]] [[a-|a]][[quysqua|quyne]]
 
# [[muyhyca|Muyhyca]] [[za]]ca
 
# [[mica|Mique]][[-n|n]] [[za]]ca - [[muyhyca]][[-n|n]] [[za]]ca - [[hyzca|hyzque]][[-n|n]] [[za]]ca - [[taa|ta]][[-n|n]] [[za]]ca
 
# [[boza|Mozy]][[-n|n]] [[zina]][[-ca|ca]]
 
# [[mica|Mique]][[-n|n]] [[zina]][[-ca|ca]] - [[muyhyca]][[-n|n]] [[zina]][[-ca|ca]] - [[za]]ca - [[zina]][[-ca|ca]]
 
# '''[[a-|A]][[ypqua?|<sup>y</sup>pqua]][[-c|c]] [[cha-|cha]][[misqua|mie]] - [[a-|a]][[ypqua?|<sup>y</sup>pqua]][[-c|c]] [[cha-|cha]][[misqua|mie]]''' [[psihipqua]]
 
# [[sasa|Sas]][[bizine|biza]]
 
# [[quyhy|Quyhy]]na
 
# [[sasa|Sasa]]
 
# [[sasa|Sas]] [[quyhy]][[-na|na]] - [[sasa|sas]] [[quyhy|quyhy]][[-n(3)|n]] [[uca(2)|uca]]
 
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión actual del 15:40 25 mar 2024

Lematización[1]
16
  1. 8. zocam a[n]na, 9. y aʃi proçìgue Como se dira de loʃ
    díaʃ =
  2. Ayer = muyhca suasa =
  3. Antėyer = mo[n]na =
  4. Antantíyer = mina, y un dia anteʃ: muyhycana
    aora quatro diaʃ. hyzquyna. 5, tana. 6, cuhuna. 7,
    suhuzana. 8, a[n]na 9. ubchihina, 10, quihicha atena
    11, quihicha bo[n]na, 12, quihicha mina, 13, quihicha
    muyhycana, 14, quihicha hyzquyna, 15, quicha
    tana, 16, quihicha cuhuna, 17. quihicha suhuzana
    18. quihicha a[n]na, 19, guetena, 20, de ai paradelan[-]
    te ʃe diʃe, guetas asac ataz aquyne, 21. guetas
    asac bozaz aquyne, 22, &.[a]
  5. Antenoche = muyhyca zaca =
  6. Antantenoche, miquen zaca, y eʃ otra noche anteʃ:
    muyhycan zaca: y es otra. hyzquen zaca, y eʃ o[-]
    tra tan zaca =
  7. Antenoche[,] poco anteʃ de la noche. mozyn zinaca
  8. Antantenoche a ese tiempo = miquen zinaca. y eʃ otra
    noche anteʃ, muyhycan zinaca &.a Como se dijo ariba
    mudando el, zaca, en, zinaca =
  9. Anteʃeʃor mio, a˰ypquac chamie, Como el caçique mí
    anteʃeçor a˰ypquac chamie psihipqua=
  10. Antepaʃados = sas biza =
  11. Anteʃ[,] eſto es[,] primero, quyhyna=
  12. Anteʃ[,] eſto es[,] de anteʃ = sasa =
  13. Anteʃ de todo, eſto es lo primero de todo _ sas quyhyna,
    L, Sas quyhyn uca =
Antes que
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 16r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.