De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
 
(No se muestran 52 ediciones intermedias de 3 usuarios)
Línea 1: Línea 1:
{{trascripcion
+
{{trascripcion_158
|fuente = Manuscrito 158 BNC
 
 
|seccion = Vocabulario
 
|seccion = Vocabulario
|anterior = fol.15v
+
|anterior = fol 15v
|siguiente = fol.16v
+
|siguiente = fol 16v
|foto =  
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_16r.jpg
|texto =
+
|morfo_d =  
huna,7;zocamsuhuzana, // 8; zocamana, 9; y así proçigue como se dirá de los días.
 
  
Ayer. Muyhcasuasa.
+
{{der|16}}
+
# 8. '''[[zocam]] [[ana(4)|a{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''', 9. y aʃi proçìgue Como se dira de loʃ <br>díaʃ &#61; <br>
Anteyer. Mona.
+
# Ayer &#61;  '''[[muyhca]] [[sua]][[-sa|sa]]''' &#61; <br>
 +
# Antėyer &#61;  '''[[mon|mo{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''' &#61; <br>
 +
# Antantíyer &#61;  '''[[mina]]''',  y un dia anteʃ:  '''[[muyhycana]]'''  <br>aora quatro diaʃ.  '''[[hyzquyna]]'''.  5,  '''[[tana]]'''.  6, '''[[cuhuna]]'''.  7, <br>'''[[suhuzana]]'''.  8,  '''[[ana(4)|a{{an|n}}]][[-na(2)|na]]'''  9.  '''[[ubchihina]]''', 10, '''[[quihicha]] [[ata|ate]][[-na(2)|na]]'''<br>11, '''[[quihicha]] [[bon(2)|bo{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''', 12, '''[[quihicha]] [[mina]]''', 13, '''[[quihicha]]''' <br>'''[[muyhycana]]''',  14,  '''[[quihicha]] [[hyzquyna]]''',  15,  '''[[quicha]]''' <br>'''[[tana]]''',  16,  '''[[quihicha]] [[cuhuna]]''',  17.  '''[[quihicha]] [[suhuzana]]'''  <br>18.  '''[[quihicha]] [[ana(4)|a{{an|n}}]][[-na(2)|na]]''',  19,  '''[[guetena]]''',  20,  de ai paradelan{{an1|-}}<br>te ʃe diʃe, '''[[gueta]][[-s|s]] [[a-|a]][[sa]][[-c|c]] [[ata]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''',  21. '''[[gueta]][[-s|s]]''' <br> '''[[a-|a]][[sa]][[-c|c]] [[boza]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''',  22,  &.{{an|a}}  <br>
 +
# Antenoche &#61;  '''[[muyhyca(2)|muyhyca]] [[za]][[-ca|ca]]''' &#61; <br>
 +
# Antantenoche, '''[[mica|mique]][[-na(2)|n]] [[za]][[-ca|ca]]''',  y eʃ otra noche anteʃ:  <br>'''[[muyhyca]][[-na(2)|n]] [[zaca]]''':  y es otra. '''[[hyzca|hyzque]][[-na(2)|n]] [[zaca]]''',  y eʃ o{{an1|-}}<br> tra  '''[[ta(4)|ta]][[-na(2)|n]] [[zaca]]''' &#61; <br>
 +
# Antenoche{{an1|,}} poco anteʃ de la noche. '''[[mozy]][[-n(3)|n]] [[zina]][[-ca|ca]]'''  <br>
 +
# Antantenoche a ese tiempo &#61; '''[[mica|mique]][[-n|n]] [[zina]][[-ca|ca]]'''. y eʃ otra <br>noche anteʃ, '''[[muyhyca]][[-na(2)|n]] [[zina]][[-ca|ca]]'''  &.<sup>a</sup>  Como se dijo ariba <br>mudando el, '''[[zaca]]''', en, '''[[zina]][[-ca|ca]]''' &#61; <br>
 +
# Anteʃeʃor mio, '''[[a-|a]][[ypqua(3)|{{in|y}}pqua]][[-c|c]] [[cha-|cha]][[misqua|mi]][[-e|e]]''', Como el caçique mí <br> anteʃeçor  '''[[a-|a]][[ypqua(3)|{{in|y}}pqua]][[-c|c]] [[cha-|cha]][[misqua|mi]][[-e|e]] [[psihipqua]]'''&#61; <br>
 +
# Antepaʃados &#61;  '''[[sas]] [[bizine|biza]]''' &#61; <br>
 +
# Anteʃ{{an1|,}}  eſto es{{an1|,}}  primero, '''[[quyhy]][[-na|na]]'''&#61;  <br>
 +
# Anteʃ{{an1|,}} eſto es{{an1|,}} de anteʃ &#61; '''[[sasa]]''' &#61; <br>
 +
# Anteʃ de todo, eſto es lo primero de todo _  '''[[sas]] [[quyhy]][[-na|na]]''', <br> {{lat|L,}}  '''[[sas|Sas]] [[quyhy]][[-n(3)|n]] [[uca(2)|uca]]''' &#61; <br>
 +
{{der|Antes que}}
  
Antantiyer.Mina; y un día antes, muyhycana; aora quatro días, hyzquyna; 5, tana; 6 cuhuna; 7 suhuza- na; 8, ana; 9, ubchihina; 10, quihichaatena; 11, qtlihi¬chabona; 12, quihichamina; 13, quihichamuyhycana; 14, quihichahyzquyna; 15, quichatana; 16, quihicha¬cuhuna; 17; quihichasuhuzana; 18, quihichaana; 19, guetena; 20; de aí par[ a] adelante se dise, guetas asac ataz aquyne, 21; guetas asac bozaz aquyne, 22, etc.
+
|texto =
 
 
Antenoche. Muyhycazaca.
 
 
 
Antantenoche. Miquenzaca; y esotra noche antes, muy¬hycanzaca; y esotra, hyzquenzaca; y esotra, tanzaca. Antenoche, poco antes d.e la noche. Mozynzinaca.
 
 
 
 
 
Antantenoche a ese tiempo; Miquenzinaca; y esotra noche antes, muyhycanzinaca, etc., como se dijo ariba, mudando el zaca en zinaca.
 
 
 
Antesesor mío  Apquac 25 chamie; comá, el caçique mi anteseçor, apquac26 chamie psihipqua.
 
 
 
Antepasados. Sasbiza.
 
  
Antes, esto es, primero. Quyhyna.
+
{{der|16.}}
 +
8; '''zocamana''', 9; y así proçigue como se dirá de los días.<br>
 +
Ayer. '''Muyhcasuasa'''.<br>
 +
Anteyer. '''Mona'''.<br>
 +
Antantiyer. '''Mina'''; y un día antes, '''muyhycana'''; aora quatro días, '''hyzquyna'''; 5, '''tana'''; 6 '''cuhuna'''; 7 '''suhuzana'''; 8, '''ana'''; 9, '''ubchihina'''; 10, '''quihichaatena'''; 11, '''quihichabona'''; 12, '''quihichamina'''; 13, '''quihichamuyhycana'''; 14, '''quihichahyzquyna'''; 15, '''quichatana'''; 16, '''quihichacuhuna'''; 17; '''quihichasuhuzana'''; 18, '''quihichaana'''; 19, '''guetena'''; 20; de aí par[a] adelante se dise, '''guetas asac ataz aquyne''', 21; '''guetas asac bozaz aquyne''', 22, etc.<br>
 +
Antenoche. '''Muyhycazaca'''.<br>
 +
Antantenoche. '''Miquenzaca'''; y esotra noche antes, '''muyhycanzaca'''; y esotra, '''hyzquenzaca'''; y esotra, '''tanzaca'''.<br>
 +
Antenoche, poco antes de la noche. '''Mozynzinaca'''.<br>
 +
Antantenoche a ese tiempo; '''Miquenzinaca'''; y esotra noche antes, '''muyhycanzinaca''', etc., como se dijo ariba, mudando el '''zaca''' en '''zinaca'''.<br>
 +
Antesesor mío '''Apquac<ref>En el ms. hay una ''y'' escrita arriba de la '''p'''.</ref> chamie'''; como, el caçique mi anteseçor, '''apquac<ref>Aparece también una ''y'' arriba de la '''p'''.</ref> chamie psihipqua'''.<br>
 +
Antepasados. '''Sasbiza'''.<br>
 +
Antes, esto es, primero. '''Quyhyna'''.<br>
 +
Antes, esto es, de antes. '''Sasa'''.<br>
 +
Antes de todo, esto es, lo primero de todo. '''Sas quyhyna''' [o]  '''sas quyhynuca'''.<br>
  
Antes, esto es, de antes. Sasa.
 
Antes de todo, esto es, lo primero de todo. Sas quyhyna
 
[o]  sas quyhynuca.
 
 
}}
 
}}

Revisión actual del 15:40 25 mar 2024

Lematización[1]
16
  1. 8. zocam a[n]na, 9. y aʃi proçìgue Como se dira de loʃ
    díaʃ =
  2. Ayer = muyhca suasa =
  3. Antėyer = mo[n]na =
  4. Antantíyer = mina, y un dia anteʃ: muyhycana
    aora quatro diaʃ. hyzquyna. 5, tana. 6, cuhuna. 7,
    suhuzana. 8, a[n]na 9. ubchihina, 10, quihicha atena
    11, quihicha bo[n]na, 12, quihicha mina, 13, quihicha
    muyhycana, 14, quihicha hyzquyna, 15, quicha
    tana, 16, quihicha cuhuna, 17. quihicha suhuzana
    18. quihicha a[n]na, 19, guetena, 20, de ai paradelan[-]
    te ʃe diʃe, guetas asac ataz aquyne, 21. guetas
    asac bozaz aquyne, 22, &.[a]
  5. Antenoche = muyhyca zaca =
  6. Antantenoche, miquen zaca, y eʃ otra noche anteʃ:
    muyhycan zaca: y es otra. hyzquen zaca, y eʃ o[-]
    tra tan zaca =
  7. Antenoche[,] poco anteʃ de la noche. mozyn zinaca
  8. Antantenoche a ese tiempo = miquen zinaca. y eʃ otra
    noche anteʃ, muyhycan zinaca &.a Como se dijo ariba
    mudando el, zaca, en, zinaca =
  9. Anteʃeʃor mio, a˰ypquac chamie, Como el caçique mí
    anteʃeçor a˰ypquac chamie psihipqua=
  10. Antepaʃados = sas biza =
  11. Anteʃ[,] eſto es[,] primero, quyhyna=
  12. Anteʃ[,] eſto es[,] de anteʃ = sasa =
  13. Anteʃ de todo, eſto es lo primero de todo _ sas quyhyna,
    L, Sas quyhyn uca =
Antes que
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 16r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.