De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
 
(No se muestran 27 ediciones intermedias de 3 usuarios)
Línea 3: Línea 3:
 
|anterior = fol 29v
 
|anterior = fol 29v
 
|siguiente = fol 30v
 
|siguiente = fol 30v
|foto = Manuscrito_2923_BPRM_2r.jpg
+
|foto = Manuscrito_2923_BPRM_fol_30r.jpg
 +
|morfo_d =
 +
 
 +
{{der|30.}}
 +
# Mico = '''[[miçeguî]]'''<ref>La '''e''' aparece con mayúscula.</ref>.<br>
 +
# Migaja = '''[[miun]]'''.<br>
 +
# Mirar = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[chibisuca|chibi]][[-suca|suca]]'''. imp.<sup>o</sup> '''[[chibisuca|chib]][[-u|u]], [[ma-|ma]][[chibisuca|chib]][[-a(2)|a]]'''.<br>
 +
# Mirar por alguna cosa = '''[[ipquabie]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[chibisuca|chibí]][[-suca|suca]]'''.<br>
 +
# Mirarse unos á otros = '''[[han|Han]] [[ubin|vbin]] [[a-|a]][[chibigosqua|chibi]][[-go|go]][[-squa|squa]]'''.<br>
 +
# Mitad = '''[[chin]][[-na|na]]'''.<br>
 +
# Mi - {{lat|id est, meus, a, vm|Es decir, mío, mía, mío (neutro)}}. = '''[[ze-|Ze]]'''. y quando se sigue vocal, se pierde<br> la ,'''e''', como '''{{cam1|[[z-|Z]][[iusuca|in]][[-suca|suca]]|ziusuca}}'''. yo estoi enfermo. '''[[z-|Z]][[ie(2)|ie]]'''. mi comida: en<br> este ultimo algunas veces se comen tambien la .'''i'''. y dicen<br> '''[[z-|Z]][[ia(2)|{{an|i}}e]]''' _ mi comida. Y quando despues de la ,'''i''', se sigue ,'''o''', se pier-<br>de tambien la ,'''i''', como '''[[z-|Z]][[ioque|{{an|i}}oque]]''', mi papel; '''[[z-|Z]][[osqua|o]][[-squa|squa]]''' yo me<br> baño. {{lat|Item}} quando despues de la .'''i'''. se sigue ,'''a''', se pierde tam-<br>bien la ,'''i''', como, '''[[z-|Z]][[iansuca(2)|an]][[-suca|suca]]''', yo me huẏgo.<br>
 +
# Moza _ moza grande hta.<ref>Abreviatura de "hasta". El signo de abreviatura está sobre la "t"</ref> q.<sup>e</sup> para<ref>Lo entendemos como: "hasta que tenga su primer hijo".</ref> = '''[[chuhuza(2)|chuhuza]] [[guacha]]'''. {{lat|l.}} '''[[chuhuza(2)|chuhuza]] [[guasgua|guas'''-<br> '''gua]]'''. {{lat|l.}} '''[[ipquaquy]]'''. {{lat|l.}} '''[[?|quynta]]'''.<br>
 +
# Moza, o manceba de Cacique = '''[[tygui]]'''.<br>
 +
# Mozo, {{lat|id est}}, mancebo = '''[[guacha]] [[guasgua]]'''. {{lat|l.}} '''[[gûeza]]'''. {{lat|vide in addi-<br> tione|Véase en la adición}}, aunq.<sup>e</sup> nombre comienza mas temprano, q.<sup>e</sup> '''[[guacha]] [[guasgua|guas<sup>-gua.</sup>]]'''<ref>-'''gua''' está escrito encima de '''guachaguas'''-.</ref><br>
 +
# Mozo de servicio = '''[[z-|Z]][[ubata]], [[m-|m]][[ubata]]''' &c. mi mozo, tu mozo &c. {{lat|l.}} '''[[ubata|vbata]]''',<br> '''[[queheta]]''', '''[[z-|Z]][[ubata]], [[ze-|Ze]][[queta]]: [[m-|m]][[ubata]] [[m-|m]][[queta]]'''. {{lat|l.}} '''[[ze-|Ze]][[fucha]], [[i-|i]],[[cha]]''', {{lat|femina{{an1|,}} vir|Una mujer, un hombre}} q.<sup>e</sup> sirve.<ref>"q.<sup>e</sup> sirve" está escrito en la parte de abajo de la línea</ref>.<br>
 +
# Mocos = '''[[hota|Hota]]'''. / Mocoso = '''[[hota|Hota]][[-quyn|quyn]]'''. / Mocos claros = '''[[sahaza|Sahaza]]'''.<br>
 +
# Mochila = '''[[chisua]]'''. / Mochila pequeña = '''[[cona]]'''.<br>
 +
# Moho = '''[[chigua]]''', {{lat|l.}} '''[[gahacha]]'''.<br>
 +
# Mohoso hacerse = '''[[a-|A]][[chiguansuca|chigua]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|a]][[gachansuca|gacha]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''.<br>
 +
# Mojar à otro = '''[[iotu]][[-que|que]] [[-b|b]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]'''. / Mojarse = '''[[iotu]][[-que|que]] [[ze-|ze]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]'''.<br> {{lat|l.}} '''[[z-|z]][[iotansuca|{{an|i}}ota]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]. [[m-|m]][[iotansuca|iota]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]], [[a-|a]][[iotansuca|iota]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}} '''[[ze-|ze]][[guigunsuca|guigu]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}}<br>'''[[i-|i]][[chobtansuca|chobta]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|a]][[chitansuca|chita]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. / Mojado estar = '''[[iotu]][[-que|que]] [[ze-|ze]][[guene]]'''.<br>
 +
# Mojarse con lluvia = '''[[ze-|Ze]][[chyhytansuca|chyhyta]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}} '''[[ze-|Ze]][[guigunsuca|guigu]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''.<br>
 +
# Moler = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[zohosuca|zoho]][[-suca|suca]]''', imp.<sup>o</sup> = '''[[a-|a]][[zohosuca|zoho]][[-u|û]]'''.<br>
 +
# Mollera de la cabeza = '''[[mue(2)|mue]]'''<br>
 +
# Mona = '''[[muysco]]'''.<br>
 +
# Mondar = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[chusqua(2)|chu]][[-squa|squa]]'''.<br>
 +
# Mondar habas, y otras cosas semejantes, {{lat|item}} quebrar guebos,<br> rebentar una cosa p.<sup>a</sup> sacarle el meollo. '''[[-b|b]][[tohotysuca|tohoty]][[-suca|suca]]'''.<br> neutro correlativo de este = '''[[a-|A]][[tohotysuca|tohoty]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''.<br>
 +
# Morar = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[quypquagosqua|quypqua]][[-go|go]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}} '''[[i-|i]][[sucunsuca|sucu]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}} '''[[i-|i]][[zonsuca|zon]][[-suca|suca]]'''.<br>
 +
# Morder = '''[[ze-|Ze]][[-b|b]][[casqua|ca]][[-squa|squa]]'''.<br>
 +
# Morir = '''[[ys]] [[bcasqua|bca]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}} '''[[ze-|Ze]][[bhysqua|bhy]][[-squa|squa]]'''.<br> {{lat|{{an|Vid}}e in addit.|Véase en la adición.|Esta nota aparece al margen izquierdo de la página. Se transcribió desde el original.}}<br>
 +
# Morir de parto, nacida la criatura = '''[[muysca]][[-que|ʠ]] [[bgysqua|bgy]][[-squa|squa]]'''.<br>
 +
# Mosca = '''[[ybsa]]'''. / Mosquito = '''[[ibsa]]'''. / mosquito zancudo = '''[[chue(3)|chue]]'''.<br>
 +
# Mojicones dar = ,'''[[a-|a]],[[chua]][[-s(3)|s]] [[-b|b]][[gyisuca|gyi]][[-suca|suca]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|a]],[[chua]] [[ys(2)|ys]] [[-b|b]][[gyisuca|gyi]][[-suca|suca]]'''. '''[[?|Zi]], [[?|muy]]'''-<br> '''[[chua]][[-s(3)|s]]'''. á mi, a ti, &c.<br>
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 
|texto =
 
|texto =
  
Mico = '''Miçeguî'''.
+
{{der|30.}}
Migaja = '''Miun'''.
+
Mico = '''miçeguî'''<ref>La '''e''' aparece con mayúscula.</ref>.<br>
Mirar = '''Zebchibisuca. impo. chibu, machiba'''.
+
 
Mirar por alguna cosa = '''Ipquabie zebchibisuca'''.
+
Migaja = '''miun'''.<br>
Mirarse unos a otros = '''Hanuvin achibigosqua'''.
+
 
Mitad = '''Chinna'''.
+
Mirar = '''Zebchibisuca'''. imp.<sup>o</sup> '''chibu''', '''machiba'''.<br>
Mi id est, meus, a, um. = '''Ze'''. y quando se sigue vocal, se pierde
+
 
la “e” como '''zinsuca'''. Yo estoi enfermo. '''Zie micomida'''; en  
+
Mirar por alguna cosa = '''ipquabie zebchibísuca'''.<br>
este último algunas veces se comen también la .i. y dicen  
+
 
'''ze''' mi comida. Y quando después de la “i” se sigue “o” se pierde
+
Mirarse unos á otros = '''Han vbin achibigosqua'''.<br>
también la “i” como '''zoque''', mi papel; '''Zosqua''' yo me baño. Item quando después de la “i” se sigue “a”, se pierde también la “i”, como '''Zansuca''', yo me huigo.
+
 
Moza-moza grandesita que para = '''Chuhuza guacha./. Chuhuza guasgua./. Ipquaquy'''./.
+
Mitad = '''chinna'''.<br>
'''Quynta'''.
+
 
Moza, o manceba de cacique = '''Tygui'''.
+
Mi - {{lat|id est, meus, a, vm|Es decir, mío, mía, mío (neutro)}}. = '''Ze'''. y quando se sigue vocal, se pierde<br>
Mozo, id est mancebo = '''Guacha guasqua./. Gûeza vide in adittione''',
+
la ,'''e''', como '''{{cam1|Zinsuca|ziusuca}}'''. yo estoi enfermo. '''Zie'''. mi comida: en<br>
aunque nombre comienza mas temprano que '''guachaguasgua'''.
+
este ultimo algunas veces se comen tambien la .'''i'''. y dicen<br>
Mozo de servicio = '''Zubata, mubata''' etc. mi mozo, tu mozo etc./. '''Ubata''',
+
'''Ze''' _ mi comida. Y quando despues de la ,'''i''', se sigue ,'''o''', se pier-<br>
'''queheta, cubata, zequeta; mubata mqueta./. Zefucha, i, cha''', femina vir que sirve.
+
de tambien la ,'''i''', como '''Zoque''', mi papel; '''Zosqua''' yo me<br>
Mocos = '''Hota'''./. Mocoso = '''Hotaquyn'''./.Mocos claros = '''Sahaza'''.
+
baño. {{lat|Item}} quando despues de la .'''i'''. se sigue ,'''a''', se pierde tam-<br>
Mochila = '''Chisua'''./. Mochila pequeña = '''Cona'''.
+
bien la ,'''i''', como, '''Zansuca''', yo me huẏgo.<br>
Moho = '''Chiqua,/. Gacha'''.
+
 
Mahoso hacerse = '''Achiquansuca./. Agachansuca'''.
+
Moza _ moza grande hta.<ref>Abreviatura de "hasta". El signo de abreviatura está sobre la "t"</ref> q.<sup>e</sup> para = '''chuhuza guacha'''. {{lat|l.}} '''chuhuza guas'''-<br>
Mojar à otro ='''Iotuquebgasqua'''./Mojarse = '''Iotuque zegasqua'''.
+
'''gua'''. {{lat|l.}} '''ipqua quy'''. {{lat|l.}} '''quynta'''.<br>
/.'''Zotansuca. Miotansuca, aiotansuca./. Zeguigunsuca'''./.
+
 
'''Ichobtasnsuca./. Achitansuca'''./ Mojado estar = '''Iotuque zeguene'''.
+
Moza, o manceba de Cacique = '''tygui'''.<br>
Mojarse con lluvia = '''Zechyhy tansuca./.Zeguigunsuca'''.
+
 
Moler = '''Zebzohosuca''', impo = '''Azohoû'''
+
Mozo, {{lat|id est}}, mancebo = '''guacha guasgua'''. {{lat|l.}} '''gûeza'''. {{lat|vide in addi-<br>
Mollera de la cabeza = '''Mue'''.
+
tione|Véase en la adición}}, aunq.<sup>e</sup> nombre comienza mas temprano, q.<sup>e</sup> '''guachaguas'''-<sup>-'''gua'''.</sup><ref>-'''gua''' está escrito encima de '''guachaguas'''-.</ref><br>
Mona = '''Músico'''.
+
 
Mondar = '''Zeb chusqua'''.
+
Mozo de servicio = '''Zubata''', '''mubata''' &c. mi mozo, tu mozo &c. {{lat|l.}} '''vbata''',<br>
Mondar habas, y otras cosas semejantes, item quebrar guebos,
+
'''queheta''', '''Zubata''', '''Zequeta''': '''mubata mqueta'''. {{lat|l.}} '''Zefucha''','''i''','''cha''', {{lat|femina virg.|Mujer virgen}} q.<sup>e</sup> sirve.<ref>"q.<sup>e</sup> sirve" está escrito en la parte de abajo de la línea</ref>.<br>
rebentar una cosa para sacarle el meollo. '''Btohoysuca'''.
+
 
neutro correlativo de este = '''Atohotynsuca'''.
+
Mocos = '''Hota'''. / Mocoso = '''Hotaquyn'''. / Mocos claros = '''Sahaza'''.<br>
Morar = '''Zebquypquagosqua./.Isucunsuca./. I zonsuca'''.
+
 
Morder = '''Zebcasqua'''. Vide in additione.
+
Mochila = '''chisua'''. / Mochila pequeña = '''cona'''.<br>
Morir = '''Yscasqua./. Zebhysqua'''.
+
 
[Entre renglones: in addit.]
+
Moho = '''chigua''', {{lat|l.}} '''gahacha'''.<br>
Morir de parto, nacida la criatura = '''Muyscaq’ bgysqua'''.
+
 
Mosca = '''Ybsa'''./Mosquilo = '''Ibsa'''./ Mosquito zancudo = '''Chue'''.
+
Mohoso hacerse = '''Achiguansuca'''. {{lat|l.}} '''agachansuca'''.<br>
Mojicones dar = '''Achuas bgisuca./. A chua ysbgyisuca. Zi''',
+
 
'''muychuas'''. à mi, a ti: etc.
+
Mojar à otro = '''iotuquebgasqua'''. / Mojarse = '''iotuque zegasqua'''.<br>
 +
{{lat|l.}} '''zotansuca'''. '''miotansuca''', '''aiotansuca'''. {{lat|l.}} '''zeguigunsuca'''. {{lat|l.}}<br> '''ichobtansuca'''. {{lat|l.}} '''achitansuca'''. / Mojado estar = '''iotuque zeguene'''.<br>
 +
 
 +
Mojarse con lluvia = '''Zechyhytansuca'''. {{lat|l.}} '''Zeguigunsuca'''.<br>
 +
 
 +
Moler = '''Zebzohosuca''', imp.<sup>o</sup> = '''azohoû'''.<br>
 +
 
 +
Mollera de la cabeza = '''mue'''<br>
 +
 
 +
Mona = '''muysco'''.<br>
 +
 
 +
Mondar = '''Zebchusqua'''.<br>
 +
 
 +
Mondar habas, y otras cosas semejantes, {{lat|item}} quebrar guebos,<br>
 +
rebentar una cosa p.<sup>a</sup> sacarle el meollo. '''btohotysuca'''.<br>
 +
neutro correlativo de este = '''Atohotynsuca'''.<br>
 +
 
 +
Morar = '''Zebquypquagosqua'''. {{lat|l.}} '''isucunsuca'''. {{lat|l.}} '''izonsuca'''.<br>
 +
 
 +
Morder = '''Zebcasqua'''.<br>
 +
 
 +
Morir = '''ysbcasqua'''. {{lat|l.}} '''Zebhysqua'''.<br>
 +
{{lat|&#91;Vid&#93;e in addit.|Véase en la adición. (Esta nota aparece al margen izquierdo de la página.)}}<br>
 +
 
 +
Morir de parto, nacida la criatura = '''muyscaʠbgysqua'''.<br>
 +
 
 +
Mosca = '''ybsa'''. / Mosquito = '''ibsa'''. / mosquito zancudo = '''chue'''.<br>
  
 +
Mojicones dar = ,'''a''','''chuas bgyisuca'''. {{lat|l.}} '''a''','''chua ysbgyisuca'''. '''Zi''', '''muy'''-<br>
 +
'''chuas'''. á mi, a ti, &c.<br>
  
 
}}
 
}}

Revisión actual del 11:51 7 nov 2023

30.

Mico = miçeguî[1] .

Migaja = miun.

Mirar = Zebchibisuca. imp.o chibu, machiba.

Mirar por alguna cosa = ipquabie zebchibísuca.

Mirarse unos á otros = Han vbin achibigosqua.

Mitad = chinna.

Mi - id est, meus, a, vm[2] . = Ze. y quando se sigue vocal, se pierde
la ,e, como Zinsuca[3] . yo estoi enfermo. Zie. mi comida: en
este ultimo algunas veces se comen tambien la .i. y dicen
Ze _ mi comida. Y quando despues de la ,i, se sigue ,o, se pier-
de tambien la ,i, como Zoque, mi papel; Zosqua yo me
baño. Item quando despues de la .i. se sigue ,a, se pierde tam-
bien la ,i, como, Zansuca, yo me huẏgo.

Moza _ moza grande hta.[4] q.e para = chuhuza guacha. l. chuhuza guas-
gua. l. ipqua quy. l. quynta.

Moza, o manceba de Cacique = tygui.

Mozo, id est, mancebo = guacha guasgua. l. gûeza. vide in addi-
tione
[5] , aunq.e nombre comienza mas temprano, q.e guachaguas--gua.[6]

Mozo de servicio = Zubata, mubata &c. mi mozo, tu mozo &c. l. vbata,
queheta, Zubata, Zequeta: mubata mqueta. l. Zefucha,i,cha, femina virg.[7] q.e sirve.[8] .

Mocos = Hota. / Mocoso = Hotaquyn. / Mocos claros = Sahaza.

Mochila = chisua. / Mochila pequeña = cona.

Moho = chigua, l. gahacha.

Mohoso hacerse = Achiguansuca. l. agachansuca.

Mojar à otro = iotuquebgasqua. / Mojarse = iotuque zegasqua.
l. zotansuca. miotansuca, aiotansuca. l. zeguigunsuca. l.
ichobtansuca. l. achitansuca. / Mojado estar = iotuque zeguene.

Mojarse con lluvia = Zechyhytansuca. l. Zeguigunsuca.

Moler = Zebzohosuca, imp.o = azohoû.

Mollera de la cabeza = mue

Mona = muysco.

Mondar = Zebchusqua.

Mondar habas, y otras cosas semejantes, item quebrar guebos,
rebentar una cosa p.a sacarle el meollo. btohotysuca.
neutro correlativo de este = Atohotynsuca.

Morar = Zebquypquagosqua. l. isucunsuca. l. izonsuca.

Morder = Zebcasqua.

Morir = ysbcasqua. l. Zebhysqua.
[Vid]e in addit.[9]

Morir de parto, nacida la criatura = muyscaʠbgysqua.

Mosca = ybsa. / Mosquito = ibsa. / mosquito zancudo = chue.

Mojicones dar = ,a,chuas bgyisuca. l. a,chua ysbgyisuca. Zi, muy-

chuas. á mi, a ti, &c.
Lematización[10]
30.
  1. Mico = miçeguî[11] .
  2. Migaja = miun.
  3. Mirar = Zebchibisuca. imp.o chibu, machiba.
  4. Mirar por alguna cosa = ipquabie zebchibísuca.
  5. Mirarse unos á otros = Han vbin achibigosqua.
  6. Mitad = chinna.
  7. Mi - id est, meus, a, vm[12] . = Ze. y quando se sigue vocal, se pierde
    la ,e, como Zinsuca[13] . yo estoi enfermo. Zie. mi comida: en
    este ultimo algunas veces se comen tambien la .i. y dicen
    Z[i]e _ mi comida. Y quando despues de la ,i, se sigue ,o, se pier-
    de tambien la ,i, como Z[i]oque, mi papel; Zosqua yo me
    baño. Item quando despues de la .i. se sigue ,a, se pierde tam-
    bien la ,i, como, Zansuca, yo me huẏgo.
  8. Moza _ moza grande hta.[14] q.e para[15] = chuhuza guacha. l. chuhuza guas-
    gua
    . l. ipquaquy. l. quynta.
  9. Moza, o manceba de Cacique = tygui.
  10. Mozo, id est, mancebo = guacha guasgua. l. gûeza. vide in addi-
    tione
    [16] , aunq.e nombre comienza mas temprano, q.e guacha guas-gua.[17]
  11. Mozo de servicio = Zubata, mubata &c. mi mozo, tu mozo &c. l. vbata,
    queheta, Zubata, Zequeta: mubata mqueta. l. Zefucha, i,cha, femina[,] vir[18] q.e sirve.[19] .
  12. Mocos = Hota. / Mocoso = Hotaquyn. / Mocos claros = Sahaza.
  13. Mochila = chisua. / Mochila pequeña = cona.
  14. Moho = chigua, l. gahacha.
  15. Mohoso hacerse = Achiguansuca. l. agachansuca.
  16. Mojar à otro = iotuque bgasqua. / Mojarse = iotuque zegasqua.
    l. z[i]otansuca. miotansuca, aiotansuca. l. zeguigunsuca. l.
    ichobtansuca. l. achitansuca. / Mojado estar = iotuque zeguene.
  17. Mojarse con lluvia = Zechyhytansuca. l. Zeguigunsuca.
  18. Moler = Zebzohosuca, imp.o = azohoû.
  19. Mollera de la cabeza = mue
  20. Mona = muysco.
  21. Mondar = Zebchusqua.
  22. Mondar habas, y otras cosas semejantes, item quebrar guebos,
    rebentar una cosa p.a sacarle el meollo. btohotysuca.
    neutro correlativo de este = Atohotynsuca.
  23. Morar = Zebquypquagosqua. l. isucunsuca. l. izonsuca.
  24. Morder = Zebcasqua.
  25. Morir = ys bcasqua. l. Zebhysqua.
    [Vid]e in addit.[20]
  26. Morir de parto, nacida la criatura = muyscaʠ bgysqua.
  27. Mosca = ybsa. / Mosquito = ibsa. / mosquito zancudo = chue.
  28. Mojicones dar = ,a,chuas bgyisuca. l. a,chua ys bgyisuca. Zi, muy-
    chuas. á mi, a ti, &c.


Referencias

  1. La e aparece con mayúscula.
  2. Traducción del latín: "Es decir, mío, mía, mío (neutro)".
  3. Creemos que lo correcto debió haber sido ziusuca.
  4. Abreviatura de "hasta". El signo de abreviatura está sobre la "t"
  5. Traducción del latín: "Véase en la adición".
  6. -gua está escrito encima de guachaguas-.
  7. Traducción del latín: "Mujer virgen".
  8. "q.e sirve" está escrito en la parte de abajo de la línea
  9. Traducción del latín: "Véase en la adición. (Esta nota aparece al margen izquierdo de la página.)".
  10. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  11. La e aparece con mayúscula.
  12. Traducción del latín: "Es decir, mío, mía, mío (neutro)".
  13. Creemos que lo correcto debió haber sido ziusuca.
  14. Abreviatura de "hasta". El signo de abreviatura está sobre la "t"
  15. Lo entendemos como: "hasta que tenga su primer hijo".
  16. Traducción del latín: "Véase en la adición".
  17. -gua está escrito encima de guachaguas-.
  18. Traducción del latín: "Una mujer, un hombre".
  19. "q.e sirve" está escrito en la parte de abajo de la línea
  20. Traducción del latín: "Véase en la adición.".
  21. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.