De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m (Añadidos en muysca)
 
(No se muestran 24 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 4: Línea 4:
 
|siguiente = fol 56v
 
|siguiente = fol 56v
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_56r.jpg
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_56r.jpg
|morfo_r =  
+
|morfo_d =
  
# Desdoblar. '''[[yta]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
+
{{der|56}}
# Desechar. '''[[ypqua]]c [[-b|b]][[tasqua]], [[ai]] [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
+
# Desdoblar &#61; '''[[yta]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Desdentado. '''[[a-|a]][[quyhyca|quyhyquy]] taco [[pquane|pquaoa]]''' [o] '''[[a-|a]][[quyhyca|quyhyquy]] taco [[puyne|puyna]]''' [o] '''xinhua''' [o] '''[[sica]] cahachua'''.<br>
+
# Desechar &#61;  '''[[ypqua]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]], [[ai]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Desgajar. '''[[-b|b]][[cahachysuca]]''' [o] '''[[-b|b]][[chuzysuca]]'''.<br>
+
# Desdentado &#61; '''[[a-|a]][[quyhyquyta]][[-c|c]] [[u(3)|o]] [[pquane|pqua]][[-oa(2)|oa]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhyquyta]][[-c|c]] [[u(3)|o]] [[puyne|puyn]][[-a(2)|a]]''', <br> {{lat|l,}} '''[[xinhua]]''', {{lat|l,}} '''[[sica]] [[cahachysuca|cahach]][[-ua(4)|ua]]''' &#61;<br>
# Desgajarse. '''[[a-|a]][[cahachynsuca]]'''.<br>
+
# Desgazar &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca|cahachy]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[-b|b]][[chuzysuca|chuzy]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranar maíz. '''[[-b|b]][[cahachysuca]]'''.<br>
+
# Desgazarse &#61;  '''[[a-|a]][[cahachynsuca|cahachy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranarse. '''[[a-|a]][[cahachynsuca]]'''.<br>
+
# Desgranar maíz &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca|cahachy]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranar legunbres. '''[[-b|b]][[tohotysuca]]'''.<br>
+
# Desgranarʃe &#61; '''[[a-|a]][[cahachynsuca|cahachy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranarse así. '''[[a-|a]][[tohotysuca]]'''.<br>
+
# Desgranar legunbreʃ &#61; '''[[-b|b]][[tohotysuca|tohoty]][[-suca|suca]]''', <br>
# Deserbar. '''[[-b|b]][[xiusuca]]''' [o] '''[[z-|z]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[higuasuca]]'''.<br>
+
# Desgranarʃe asì &#61;  '''[[a-|a]][[tohotysuca|tohoty]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desleír. '''[[-b|b]][[cunsuca]]'''.<br>
+
# Deserbar &#61;  '''[[-b|b]][[xiusuca|xiu]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[higuasuca|higua]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Deslenguado. '''[[a-|a]][[cubun]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyhyquyne|puyhyquyn]][[-za|za]]'''.<br>
+
# Desleír &#61; '''[[-b|b]][[cunsuca|cun]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desmayarse, amorteçerse.<br>
+
# Deslenguado &#61;  '''[[a-|a]][[cubun]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyhyquyne|puyhyquyn]][[-za|za]]''' &#61;<br>
# Desmenuzar. '''[[z-|z]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[miusuca]]''' [o] '''[[z-|z]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[bupquasuca|mupquasuca]]'''.<br>
+
# Desmayarʃe, amorteçerʃe &#61;<br>
# Desmenuzarse. '''[[a-|a]][[miunsuca]]''' [o] '''[[a-|a]][[bupquansuca]]'''.<br>
+
# Desmenuzar &#61;  '''[[z-|z]]{{an|[[-m|m]]}}[[miusuca|miu]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]]{{an|[[-m|m]]}}[[bupquasuca|mupqua]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desnarigado. '''[[saca]][[-pompuy|pompuy]]'''.<br>
+
# Desmenuzarse &#61;  '''[[a-|a]][[miunsuca|miu]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[bupquansuca|bupqua]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desnudar a otro. '''[[chuhis|Chuhus]][[-c|que]]<s>s</s> [[-b|b]][[zasqua]]''' [o] '''[[chuhis]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
+
# Desnarigado &#61;  '''[[saca]] [[pompuy]]''' &#61;<br>
# Desnudarse. '''[[chuhis]]c [[i-|i]][[zasqua]]'''.<br>
+
# Desnudar a otro &#61; '''[[chuhus]][[-que|que]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''' {{lat|L,}} '''[[chuhis]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' <br>
# Desnudo estar. '''[[chuhis]]c [[i-|i]][[zone]]'''.<br>
+
# Desnudarʃe &#61;  '''[[chuhis]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', <br>
# Desorejado. '''[[cuhuca]][[-pompuy|pompuy]]''' [o] '''[[cuhuca]][[-bohochua|bohochua]]'''.<br>
+
# Desnudo eſtar &#61;  '''[[chuhis]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]''' &#61;<br>
# Despauilar. '''Gatupquaz [[-b|b]][[gusqua]]'''.<br>
+
# Desorejado &#61;  '''[[cuhuca]] [[pompuy]]''', {{lat|L,}} '''[[cuhuca]] [[bohochua]]''' &#61;<br>
# Desparçir. Vide partir.<br>
+
# Despauilar &#61;  '''[[gatu pqua]] [[z-|z]][[-b|b]][[gusqua(2)|gu]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Despedazar sin partir. '''[[-b|b]][[tosqua]]'''.<br>
+
# Desparçìr, {{lat|Vide,}} partir &#61;<br>
# Despedazarse así. '''[[a-|a]][[tosqua]]'''.<br>
+
# Despedazar sín partir &#61;  '''[[-b|b]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Despedirse.  '''[[z-|z]][[quibgosqua]]<ref>{{nuevo|En González, "Zqui bgasqua".}}</ref>'''. Despidióse de mí, '''[[cha-|cha]][[hac]] [[a-|a]][[quibgosqua|quibgo]]'''.<br>  
+
# Despedazarʃe aʃi &#61;  '''[[a-|a]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Despegar. '''[[yba]]n [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
+
# Despedírʃe &#61; '''{{cam1|[[z-|z]][[quibgosqua|quib]][[-go|go]][[-squa|squa]]|Zqui bgasqua}}'''. despidioʃe de mí, '''[[cha-|cha]][[hac]] [[a-|a]][[quibgosqua|quib]][[-go|go]]''' &#61;<br>
# Despegarse. '''[[yba]]n [[z-|ze]][[misqua]]'''.<br>
+
# Despegar &#61;  '''[[yba]][[-n(3)|n]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 +
# Despegarse &#61; '''[[yba]][[-n(3)|n]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 +
{{der|Despeńa{{an1|-}}}}
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión actual del 09:51 25 mar 2024

Lematización[1]
56
  1. Desdoblar = ytas btasqua =
  2. Desechar = ypquac btasqua, ai btasqua =
  3. Desdentado = aquyhyquytac o pquaoa, l, aquyhyquytac o puyna,
    l, xinhua, l, sica cahachua =
  4. Desgazar = bcahachysuca, l, bchuzysuca =
  5. Desgazarse = acahachynsuca =
  6. Desgranar maíz = bcahachysuca =
  7. Desgranarʃe = acahachynsuca =
  8. Desgranar legunbreʃ = btohotysuca,
  9. Desgranarʃe asì = atohotysuca =
  10. Deserbar = bxiusuca, l, zhiguasuca =
  11. Desleír = bcunsuca =
  12. Deslenguado = acubunz apuyhyquynza =
  13. Desmayarʃe, amorteçerʃe =
  14. Desmenuzar = z[m]miusuca, l, z[m]mupquasuca =
  15. Desmenuzarse = amiunsuca, l, abupquansuca =
  16. Desnarigado = saca pompuy =
  17. Desnudar a otro = chuhusques bzasqua L, chuhisc btasqua
  18. Desnudarʃe = chuhisc izasqua,
  19. Desnudo eſtar = chuhisc izone =
  20. Desorejado = cuhuca pompuy, L, cuhuca bohochua =
  21. Despauilar = gatu pqua zbgusqua =
  22. Desparçìr, Vide, partir =
  23. Despedazar sín partir = btosqua =
  24. Despedazarʃe aʃi = atosqua =
  25. Despedírʃe = zquibgosqua[2] . despidioʃe de mí, chahac aquibgo =
  26. Despegar = yban btasqua =
  27. Despegarse = yban zemisqua =
Despeńa[-]
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 56r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido Zqui bgasqua.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.