De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m (Añadidos en muysca)
 
(No se muestran 9 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
  
 
{{der|56}}  
 
{{der|56}}  
# Desdoblar &#61; '''[[yta]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
+
# Desdoblar &#61; '''[[yta]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Desechar &#61;  '''[[ypqua]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]], [[ai]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
+
# Desechar &#61;  '''[[ypqua]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]], [[ai]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Desdentado &#61; '''[[a-|a]][[quyhyca|quyhy<sup>c</sup>]] [[?quyhytysuca|quyta]][[-c|c<sup></sup>]] [[u(3)|o]] [[pquane|pqua]][[-oa(2)|oa]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhyca|quyhy<sup>c</sup>]] [[?quyhytysuca|quyta]][[-c|c]] [[u(3)|o]] [[puyne|puyna]]''', <br> {{lat|l,}} '''[[xinhua]]''', {{lat|l,}} '''[[sica]] [[cahachysuca|cahach]][[-ua(4)|ua]]''' &#61;<br>
+
# Desdentado &#61; '''[[a-|a]][[quyhyquyta]][[-c|c]] [[u(3)|o]] [[pquane|pqua]][[-oa(2)|oa]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhyquyta]][[-c|c]] [[u(3)|o]] [[puyne|puyn]][[-a(2)|a]]''', <br> {{lat|l,}} '''[[xinhua]]''', {{lat|l,}} '''[[sica]] [[cahachysuca|cahach]][[-ua(4)|ua]]''' &#61;<br>
# Desgazar &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca]]''', {{lat|l,}} '''[[-b|b]][[chuzysuca]]''' &#61;<br>
+
# Desgazar &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca|cahachy]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[-b|b]][[chuzysuca|chuzy]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgazarse &#61;  '''[[a-|a]][[cahachynsuca]]''' &#61;<br>
+
# Desgazarse &#61;  '''[[a-|a]][[cahachynsuca|cahachy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranar maíz &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca]]''' &#61;<br>
+
# Desgranar maíz &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca|cahachy]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranarʃe &#61; '''[[a-|a]][[cahachynsuca]]''' &#61;<br>
+
# Desgranarʃe &#61; '''[[a-|a]][[cahachynsuca|cahachy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desgranar legunbreʃ &#61; '''[[-b|b]][[tohotysuca]]''', <br>
+
# Desgranar legunbreʃ &#61; '''[[-b|b]][[tohotysuca|tohoty]][[-suca|suca]]''', <br>
# Desgranarʃe asì &#61;  '''[[a-|a]][[tohotysuca]]''' &#61;<br>
+
# Desgranarʃe asì &#61;  '''[[a-|a]][[tohotysuca|tohoty]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Deserbar &#61;  '''[[-b|b]][[xiusuca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[higuasuca]]''' &#61;<br>
+
# Deserbar &#61;  '''[[-b|b]][[xiusuca|xiu]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[higuasuca|higua]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desleír &#61; '''[[-b|b]][[cunsuca]]''' &#61;<br>
+
# Desleír &#61; '''[[-b|b]][[cunsuca|cun]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 
# Deslenguado &#61;  '''[[a-|a]][[cubun]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyhyquyne|puyhyquyn]][[-za|za]]''' &#61;<br>
 
# Deslenguado &#61;  '''[[a-|a]][[cubun]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyhyquyne|puyhyquyn]][[-za|za]]''' &#61;<br>
 
# Desmayarʃe, amorteçerʃe &#61;<br>
 
# Desmayarʃe, amorteçerʃe &#61;<br>
# Desmenuzar &#61;  '''[[z-|z]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[miusuca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[bupquasuca|mupquasuca]]''' &#61;<br>
+
# Desmenuzar &#61;  '''[[z-|z]]{{an|[[-m|m]]}}[[miusuca|miu]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]]{{an|[[-m|m]]}}[[bupquasuca|mupqua]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Desmenuzarse &#61;  '''[[a-|a]][[miunsuca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[bupquansuca]]''' &#61;<br>
+
# Desmenuzarse &#61;  '''[[a-|a]][[miunsuca|miu]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[bupquansuca|bupqua]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 
# Desnarigado &#61;  '''[[saca]] [[pompuy]]''' &#61;<br>
 
# Desnarigado &#61;  '''[[saca]] [[pompuy]]''' &#61;<br>
# Desnudar a otro &#61;  '''[[chuhus]][[-que|que]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua]]''' {{lat|L,}} '''[[chuhis]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]]''' <br>
+
# Desnudar a otro &#61;  '''[[chuhus]][[-que|que]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''' {{lat|L,}} '''[[chuhis]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' <br>
# Desnudarʃe &#61;  '''[[chuhis]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua]]''', <br>
+
# Desnudarʃe &#61;  '''[[chuhis]][[-c|c]] [[i-|i]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', <br>
 
# Desnudo eſtar &#61;  '''[[chuhis]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]''' &#61;<br>
 
# Desnudo eſtar &#61;  '''[[chuhis]][[-c|c]] [[i-|i]][[zone]]''' &#61;<br>
 
# Desorejado &#61;  '''[[cuhuca]] [[pompuy]]''', {{lat|L,}} '''[[cuhuca]] [[bohochua]]''' &#61;<br>
 
# Desorejado &#61;  '''[[cuhuca]] [[pompuy]]''', {{lat|L,}} '''[[cuhuca]] [[bohochua]]''' &#61;<br>
# Despauilar &#61;  '''[[gata|gatu]] [[pqua(2)|pqua]] [[z-|z]][[-b|b]][[gusqua(2)|gusqua]]''' &#61;<br>
+
# Despauilar &#61;  '''[[gatu pqua]] [[z-|z]][[-b|b]][[gusqua(2)|gu]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 
# Desparçìr, {{lat|Vide,}} partir &#61;<br>
 
# Desparçìr, {{lat|Vide,}} partir &#61;<br>
# Despedazar sín partir &#61;  '''[[-b|b]][[tosqua]]''' &#61;<br>
+
# Despedazar sín partir &#61;  '''[[-b|b]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Despedazarʃe aʃi &#61;  '''[[a-|a]][[tosqua]]''' &#61;<br>
+
# Despedazarʃe aʃi &#61;  '''[[a-|a]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Despedírʃe &#61; '''{{cam1|[[z-|z]][[quibgosqua]]|Zqui bgasqua}}'''. despidioʃe de mí, '''[[cha-|cha]][[hac]] [[a-|a]][[quibgosqua|quibgo]]''' &#61;<br>
+
# Despedírʃe &#61; '''{{cam1|[[z-|z]][[quibgosqua|quib]][[-go|go]][[-squa|squa]]|Zqui bgasqua}}'''. despidioʃe de mí, '''[[cha-|cha]][[hac]] [[a-|a]][[quibgosqua|quib]][[-go|go]]''' &#61;<br>
# Despegar &#61;  '''[[yba]][[-n|n]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
+
# Despegar &#61;  '''[[yba]][[-n(3)|n]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Despegarse &#61; '''[[yba]][[-n|n]] [[ze-|ze]][[misqua]]''' &#61;<br>
+
# Despegarse &#61; '''[[yba]][[-n(3)|n]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
{{der|Despeńa[-]}}
+
{{der|Despeńa{{an1|-}}}}
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión actual del 09:51 25 mar 2024

Lematización[1]
56
  1. Desdoblar = ytas btasqua =
  2. Desechar = ypquac btasqua, ai btasqua =
  3. Desdentado = aquyhyquytac o pquaoa, l, aquyhyquytac o puyna,
    l, xinhua, l, sica cahachua =
  4. Desgazar = bcahachysuca, l, bchuzysuca =
  5. Desgazarse = acahachynsuca =
  6. Desgranar maíz = bcahachysuca =
  7. Desgranarʃe = acahachynsuca =
  8. Desgranar legunbreʃ = btohotysuca,
  9. Desgranarʃe asì = atohotysuca =
  10. Deserbar = bxiusuca, l, zhiguasuca =
  11. Desleír = bcunsuca =
  12. Deslenguado = acubunz apuyhyquynza =
  13. Desmayarʃe, amorteçerʃe =
  14. Desmenuzar = z[m]miusuca, l, z[m]mupquasuca =
  15. Desmenuzarse = amiunsuca, l, abupquansuca =
  16. Desnarigado = saca pompuy =
  17. Desnudar a otro = chuhusques bzasqua L, chuhisc btasqua
  18. Desnudarʃe = chuhisc izasqua,
  19. Desnudo eſtar = chuhisc izone =
  20. Desorejado = cuhuca pompuy, L, cuhuca bohochua =
  21. Despauilar = gatu pqua zbgusqua =
  22. Desparçìr, Vide, partir =
  23. Despedazar sín partir = btosqua =
  24. Despedazarʃe aʃi = atosqua =
  25. Despedírʃe = zquibgosqua[2] . despidioʃe de mí, chahac aquibgo =
  26. Despegar = yban btasqua =
  27. Despegarse = yban zemisqua =
Despeńa[-]
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 56r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido Zqui bgasqua.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.