De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
(No se muestran 7 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 6: Línea 6:
 
|morfo_d =
 
|morfo_d =
 
<br>
 
<br>
# Rebentar &#61; '''[[z-|z]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[posynsuca]]''', {{lat|L,}} '''[[z-|z]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[pinzysuca]]''', {{lat|L,}} '''[[-b|b]][[tohotysuca|tohoty{{t_l|ʃʃ}}{{in|u}}ca]]''' ­<br>
+
# Rebentar &#61; '''[[z-|z]]{{an|[[-p|p]]}}[[posynsuca|posy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|L,}} '''[[z-|z]]{{an|[[-p|p]]}}[[pinzysuca|pinzy]][[-suca|suca]]''', {{lat|L,}} '''[[-b|b]][[tohotysuca|tohoty]][[-suca|{{t_l|ʃʃ}}{{in|u}}ca]]''' ­<br>  
# Rebentar a otra coʃa &#61;  '''[[-z|z]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[posysuca]]''' &#61; <br>  
+
# Rebentar a otra coʃa &#61; '''[[-z|z]]{{an|[[-b|b]]}}[[posysuca|posy]][[-suca|suca]]''' &#61; <br>  
# Reuiuír &#61; '''[[i-|i]][[chichy]] [[a-|a]][[-b|b]][[tasqua]]''' &#61; <br>  
+
# Reuiuír &#61; '''[[i-|i]][[chichy]] [[a-|a]][[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61; <br>  
# Reuolcarʃe El caballo &#61; '''[[a-|a]][[osqua]]''' &#61; <br>  
+
# Reuolcarʃe El caballo &#61;  '''[[a-|a]][[osqua|o]][[-squa|squa]]''' &#61; <br>
# Reuoleteando uenīr &#61;  '''[[ys(2)|ys]] [[a-|a]][[?|muyhyza]][[-n|n]] [[ie|îe]] [[a-|a]][[xyquy]]''' &#61; <br>
+
# Reuoleteando uenīr &#61;  '''[[ys(2)|ys]] [[a-|a]][[muyhyzansuca|muyhyza]][[-n|n]] [[ie|îe]] [[a-|a]][[xyquy]]''' &#61; <br>
# Reuoluer Ropa, o, otra coʃa &#61;  '''[[-b|b]][[saquesuca]]''', {{lat|L,}} '''[[-b|b]][[sachysuca]]''', <br>{{lat|L,}} '''[[in]][[-s|s]] [[gaha]][[-n|n]][[-s|s]] [[-b|b]][[quysqua]]''',  es lo mismo que meʃclar &#61;<br>  
+
# Reuoluer Ropa, o, otra coʃa &#61;  '''[[-b|b]][[saquesuca|saque]][[-suca|suca]]''', {{lat|L,}} '''[[-b|b]][[sachysuca|sachy]][[-suca|suca]]''', <br>{{lat|L,}} '''[[in]][[-s|s]] [[gaha]][[-n(3)|n]][[-s|s]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''',  es lo mismo que meʃclar &#61;<br>  
# Rebuelto eſtar a la manera dha &#61;  '''[[a-|a]][[saquesuca|saque]][[-n(4)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[sachysuca|sa''' [-] <br>'''chy]][[-n(4)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[in]][[-s|s]] [[gaha]][[-n|n]][[-s|s]] [[a-|a]][[quysqua|quyne]]''', {{lat|l,}} '''[[gaha]][[-n|n]][[-s|s]] [[a-|a]][[quysqua|quyne]]''',  es lo <br>mismo, que mezclado eſtar  &#61;<br>  
+
# Rebuelto eſtar a la manera dha &#61;  '''[[a-|a]][[saquesuca|saque]][[-n(4)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[sachysuca|sa''' {{an1|-}} <br>'''chy]][[-n(4)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[in]][[-s|s]] [[gaha]][[-n(3)|n]][[-s|s]] [[a-|a]][[quysqua|quy]][[-ne|ne]]''', {{lat|l,}} '''[[gaha]][[-n(3)|n]][[-s|s]] [[a-|a]][[quysqua|quy]][[-ne|ne]]''',  es lo <br>mismo, que mezclado eſtar  &#61;<br>  
# Reuoluerse en la rropa enborujarse &#61;  '''[[foi]][[-c|c]] [[z-|z]][[benansuca|ben''' [-] <br>'''ansuca]] [[ropa|Ropa]][[-c|c]] [[z-|ze]][[benansuca]]''' &#61; <br>  
+
# Reuoluerse en la rropa{{an1|,}} enborujarse &#61;  '''[[foi]][[-c|c]] [[z-|z]][[benansuca|ben'''{{an1|-}}<br>'''a]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''{{an1|,}} '''[[ropa|Ropa]][[-c|c]] [[z-|ze]][[benansuca|bena]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61; <br>  
# Reuoluer, enuoluer una coʃa con otra &#61;  '''[[ipquauie]] [[paño|pa''' [-] <br>'''ño]][[-c|c]]  [[z-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]],  [[fui(2)|fui]][[-c|c]] [[z-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]''' &#61; <br>  
+
# Reuoluer, enuoluer una coʃa con otra &#61;  '''[[ipquauie]] [[paño|pa''' {{an1|-}} <br>'''ño]][[-c|c]]  [[z-|ze]]{{an|[[-m|m]]}}[[benasuca|mena]][[-suca|suca]],  [[fui(2)|fui]][[-c|c]] [[z-|ze]]{{an|[[-m|m]]}}[[benasuca|mena]][[-suca|suca]]''' &#61; <br>  
# Rebosar &#61;  '''[[a-|a]][[quyhyca]][[-n|n]] [[hicha]][[-n|n]] [[a-|a]][[iansuca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhyca]][[-n|n]] ''' <br>'''[[ybca]][[-s|s]] [[a-|a]][[quynsuca]]''' &#61; <br>  
+
# Rebosar &#61;  '''[[a-|a]][[quyhyca]][[-n|n]] [[hicha]][[-n|n]] [[a-|a]][[iansuca|ia]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhyca]][[-n|n]] ''' <br>'''[[ybca]][[-s|s]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61; <br>  
# Rebuscar &#61;  '''[[-b|b]][[tyhyzasuca]]''',  actiuo, {{lat|l,}} '''[[i-|i]][[tyhyzagosqua]]''' <br>neutro &#61; <br>  
+
# Rebuscar &#61;  '''[[-b|b]][[tyhyzasuca|tyhyza]][[-suca|suca]]''',  actiuo, {{lat|l,}} '''[[i-|i]][[tyhyzagosqua|tyhyza]][[-go|go]][[-squa|squa]]''' <br>neutro &#61; <br>  
# Recalcar, enbutir &#61;  '''[[yc]] [[-b|b]][[gytysuca]]''' &#61; <br>  
+
# Recalcar, enbutir &#61;  '''[[yc]] [[-b|b]][[gytysuca|gyty]][[-suca|suca]]''' &#61; <br>  
# Reçiuir &#61;  '''[[-b|b]][[gusqua(4)|gusqua]]. [[-b|b]][[gusqua(4)|guque]]''' &#61; <br>  
+
# Reçiuir &#61;  '''[[-b|b]][[gusqua(4)|gu]][[-squa|squa]]. [[-b|b]][[gusqua(4)|guque]]''' &#61; <br>  
# Reçiuìr por muger &#61;  '''[[z-|z]][[gui]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61; <br>  
+
# Reçiuìr por muger &#61;  '''[[z-|z]][[gui]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61; <br>  
# Reçiuir por marido &#61;  '''[[sahaoa]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61; <br>  
+
# Reçiuir por marido &#61;  '''[[sahaoa]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61; <br>  
# Reçiuir por híjo &#61; '''[[i-|i]][[chuta]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61; <br>  
+
# Reçiuir por híjo &#61; '''[[i-|i]][[chuta]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61; <br>  
# Reconpensar &#61; '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[inta|enta]][[-z|z]] [[hoc]] [[-m|m]][[nysqua]]''' &#61; <br>  
+
# Reconpensar &#61; '''{{an|[[a-|a]]}}[[inta|enta]][[-z|z]] [[hoc]] [[-m|m]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''' &#61; <br>  
 
# Reçongon &#61; '''[[a-|a]][[chachua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61; <br>  
 
# Reçongon &#61; '''[[a-|a]][[chachua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61; <br>  
 
# Red para cazar &#61; '''[[quyne(2)|quyne]]''' &#61; <br>  
 
# Red para cazar &#61; '''[[quyne(2)|quyne]]''' &#61; <br>  
# Red para peʃcar &#61;  '''[[iaia]]'''. y la pequeńa: '''[[?|chupquasu{{in|ca}}]]'''  <br>  
+
# Red para peʃcar &#61;  '''[[iaia]]'''. y la pequeńa: '''[[chupquasuca|chupqua]][[-suca|su{{in|(ca}}]]'''  <br>  
# Redonda coʃa, como bola &#61;  '''[[a-|a]][[tobasuca|toboca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[benosuca|benoca]]'''  <br>  
+
# Redonda coʃa, como bola &#61;  '''[[a-|a]][[tobasuca|tob{{an|a}}]][[-uca|oca]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[benasuca|ben{{an|a}}]][[-uca|oca]]'''  <br>  
 
{{der|Redonda &#61;}}
 
{{der|Redonda &#61;}}
  

Revisión actual del 07:56 9 may 2024

Lematización[1]

  1. Rebentar = z[p]posynsuca, L, z[p]pinzysuca, L, btohotyʃʃ˰uca ­
  2. Rebentar a otra coʃa = z[b]posysuca =
  3. Reuiuír = ichichy abtasqua =
  4. Reuolcarʃe El caballo = aosqua =
  5. Reuoleteando uenīr = ys amuyhyzan îe axyquy =
  6. Reuoluer Ropa, o, otra coʃa = bsaquesuca, L, bsachysuca,
    L, ins gahans bquysqua, es lo mismo que meʃclar =
  7. Rebuelto eſtar a la manera dha = asaquensuca, l, asa [-]
    chy
    nsuca
    , l, ins gahans aquyne, l, gahans aquyne, es lo
    mismo, que mezclado eſtar =
  8. Reuoluerse en la rropa[,] enborujarse = foic zben[-]
    a
    nsuca
    [,] Ropac zebenansuca =
  9. Reuoluer, enuoluer una coʃa con otra = ipquauie pa [-]
    ño
    c ze[m]menasuca, fuic ze[m]menasuca
    =
  10. Rebosar = aquyhycan hichan aiansuca, l, aquyhycan
    ybcas aquynsuca =
  11. Rebuscar = btyhyzasuca, actiuo, l, ityhyzagosqua
    neutro =
  12. Recalcar, enbutir = yc bgytysuca =
  13. Reçiuir = bgusqua. bguque =
  14. Reçiuìr por muger = zguic bgasqua =
  15. Reçiuir por marido = sahaoac bgasqua =
  16. Reçiuir por híjo = ichutac bgasqua =
  17. Reconpensar = [a]entaz hoc mnysqua =
  18. Reçongon = achachuan mague =
  19. Red para cazar = quyne =
  20. Red para peʃcar = iaia. y la pequeńa: chupquasu˰(ca
  21. Redonda coʃa, como bola = atob[a]oca, l, aben[a]oca
Redonda =
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 108v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.