De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 7: Línea 7:
  
 
# A medio dia = '''[[sua|Sua]][[-z|z]] [[quypqua]][[-s|s]] [[a-|a]][[nysqua|nyquy]]'''. {{lat|l.}} '''[[sua|Su{{an|a}}]] [[quychquy]][[-sa|sa]]'''. {{lat|l.}} '''[[quychquy]]'''-<br>'''[[-c|c]] [[a-|a]][[pqua(3)|pqua]]'''. {{lat|l.}} '''[[sua|Sua]][[-z|z]] [[yta]][[-s|s]] [[a-|a]][[nysqua|niquy]]'''. {{lat|l.}} '''[[?|Suaga]][[-z|z]] [[as]] [[a-|a]][[nysqua|nyquy]]'''.<br>
 
# A medio dia = '''[[sua|Sua]][[-z|z]] [[quypqua]][[-s|s]] [[a-|a]][[nysqua|nyquy]]'''. {{lat|l.}} '''[[sua|Su{{an|a}}]] [[quychquy]][[-sa|sa]]'''. {{lat|l.}} '''[[quychquy]]'''-<br>'''[[-c|c]] [[a-|a]][[pqua(3)|pqua]]'''. {{lat|l.}} '''[[sua|Sua]][[-z|z]] [[yta]][[-s|s]] [[a-|a]][[nysqua|niquy]]'''. {{lat|l.}} '''[[?|Suaga]][[-z|z]] [[as]] [[a-|a]][[nysqua|nyquy]]'''.<br>
# Amenazar. &nbsp; } <br>
+
# Amenazar. &nbsp;&nbsp; } <br>
 
# Amedrentar. } '''[[a-|A]][[puyquy]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[iasqua|ia]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|A]][[chie(3)|chie]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[iasqua|ia]][[-squa|squa]]'''.<br>
 
# Amedrentar. } '''[[a-|A]][[puyquy]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[iasqua|ia]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}} '''[[a-|A]][[chie(3)|chie]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[iasqua|ia]][[-squa|squa]]'''.<br>
# Atemorizar. &nbsp; } Amedrentarse, &c. '''[[ze-|Ze]][[puyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[iansuca|ia]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''.<br>
+
# Atemorizar. &nbsp;} Amedrentarse, &c. '''[[ze-|Ze]][[puyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[iansuca|ia]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]'''.<br>
# Espantar. &nbsp; }<br>
+
# Espantar. &nbsp; &nbsp; }<br>
 
# A menudo. = '''[[atyza|Atyza]][[-ca|ca]] [[atyza|Atyza]][[-ca|ca]]'''. {{lat|l.}} '''[[spqui|Spqui]][[-na|na]] [[spqui]][[-na|na]]'''.<br>
 
# A menudo. = '''[[atyza|Atyza]][[-ca|ca]] [[atyza|Atyza]][[-ca|ca]]'''. {{lat|l.}} '''[[spqui|Spqui]][[-na|na]] [[spqui]][[-na|na]]'''.<br>
 
# Amigo honesto = '''[[guaque|Guaque]]'''. {{lat|l.}} '''[[hisque]] [[a-|a]][[tyzy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]'''.<br>
 
# Amigo honesto = '''[[guaque|Guaque]]'''. {{lat|l.}} '''[[hisque]] [[a-|a]][[tyzy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]'''.<br>

Revisión del 18:55 9 abr 2023

A medio dia = Suaz quypquas anyquy. l. Suquychquysa. l. quychquy-

capqua. l. Suazytas aniquy. l. Suagaz as anyquy.

Amenazar.
Amedrentar.
Atemorizar.
Espantar.
}

Apuyquy zebiasqua. l. Achie zebiasqua.
Amedrentarse, &c. Zepuyquy zaiansuca.


A menudo. = Atyzaca Atyzaca. l. Spquina spquina.

Amigo honesto = Guaque. l. hisque atyzyn mague.

A mi vista, id est, viendolo yo = Zupqua fihistana. l. Zubana.
Vistelo tu ir = muban anaoa? vel. mupqua fihistan anaoa?
l. muez mistuas ana?

A mi vista, id est, à lo q.e me pareció à mi vista = Zupqua chieca.

A la vista humana = Muysca opqua chieca.

Amontonar = Asan Asan. l. Agyn agyn zebquysqua. l. Zeb-
chunos Zebquysqua. l. Zebchuno asuca. l. Zeguatosuca.

A montones = Achonuca.

Amortecerse, desmayarse = Ysmuynyque chabgasqua. l. Zegas-
qua. l. Chahas amuynsuca.

Ampollarse una cosa, ó avexigarse = Siez yquy agahazysuca.

Ambos = tamca. l. tamquenuca. l. bozenuca.

Anca = Gypqua.

Ancha cosa = Afihistague. Pero del anchor de la Ygl.a casa, o
de qualq.r cosa q.e tiene hueco, no se dice sino - Atyegue.

Andar = Ynynsuca.

Andar por tras mugeres el deshonesto = fuchoque zemisqua.

Andar, hoc est, al talle q.e decimos por ay anda = isynsuca. Por
ay anda = Asasyne.

Andar sobre un pie = Zeco quyngosqua.

Andar descaminado = Zinquynsuca. l. ien zasinasqua. l. ien-
zas zemisqua.

Angosto = Atyeza. l. Afihistaza. l. Afihista magueza, confor-
me lo q.e está dicho de lo ancho.

Animoso = Atyhyba cuhumague.

Animar à otro = Apquyquy cuhumqu ebgasqua. l. Apuyquy
Zebcuhumysuca. Neutros correlativos de estos = Apquyquy
cuhuma cagasqua, Apuyquy acuhumynsuca.

Anoche prima noche = Zasca.

Lematización[1]
  1. A medio dia = Suaz quypquas anyquy. l. Su[a] quychquysa. l. quychquy-
    c apqua. l. Suaz ytas aniquy. l. Suagaz as anyquy.
  2. Amenazar.    }
  3. Amedrentar. } Apuyquy zebiasqua. l. Achie zebiasqua.
  4. Atemorizar.  } Amedrentarse, &c. Zepuyquyz aiansuca.
  5. Espantar.     }
  6. A menudo. = Atyzaca Atyzaca. l. Spquina spquina.
  7. Amigo honesto = Guaque. l. hisque atyzyn mague.
  8. A mi vista, id est, viendolo yo = Zupqua fihistana. l. Zubana.
    Vistelo tu ir = muban anaoa? vel. mupqua fihistan anaoa?
    l. muez m[m]istuas ana?
  9. A mi vista, id est, à lo q.e me pareció à mi vista = Zupquachieca.
  10. A la vista humana = Muysca opquachieca.
  11. Amontonar = Asan Asan. l. Agyn agyn zebquysqua. l. Zeb-
    chunos Zebquysqua. l. Zebchunoasuca. l. Zeguatosuca.
  12. A montones = Achonuca[2] .
  13. Amortecerse, desmayarse = Ys muynyque cha bgasqua. l. Zegas-
    qua
    . l. Chahas amuynsuca.
  14. Ampollarse una cosa, ó avexigarse = Siez yquy agahazysuca.
  15. Ambos = tamca. l. tamquen uca. l. bozen uca.
  16. Anca = Gypqua.
  17. Ancha cosa = Afihistague. Pero del anchor de la Ygl.a casa, o
    de qualq.r cosa q.e tiene hueco, no se dice sino - Atyegue.
  18. Andar = Ynynsuca.
  19. Andar por tras mugeres el deshonesto = fuch oque zemisqua.
  20. Andar, hoc est, al talle q.e decimos por ay anda = isynsuca. Por
    ay anda = As asyne.
  21. Andar sobre un pie = Zecoquyngosqua.
  22. Andar descaminado = Zinquynsuca. l. ienzas inasqua. l. ien-
    zas zemisqua.
  23. Angosto = Atyeza. l. Afihistaza. l. Afihista magueza, confor-
    me lo q.e está dicho de lo ancho.
  24. Animoso = Atyhyba cuhu[m][n] mague.
  25. Animar à otro = Apquyquy cuhumque bgasqua. l. Apuyquy
    Zebcuhumysuca. Neutros correlativos de estos = Apquyquy
    cuhumac agasqua, Apuyquy acuhumynsuca.
  26. Anoche prima noche = Zasca.


Referencias

  1. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido Achunoca.
  3. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.