De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 15: Línea 15:
 
# A menudo. = '''[[atyza|Atyza]][[-ca|ca]] [[atyza|Atyza]][[-ca|ca]]'''. {{lat|l.}} '''[[spqui|Spqui]][[-na|na]] [[spqui]][[-na|na]]'''.<br>
 
# A menudo. = '''[[atyza|Atyza]][[-ca|ca]] [[atyza|Atyza]][[-ca|ca]]'''. {{lat|l.}} '''[[spqui|Spqui]][[-na|na]] [[spqui]][[-na|na]]'''.<br>
 
# Amigo honesto = '''[[guaque|Guaque]]'''. {{lat|l.}} '''[[hisque]] [[a-|a]][[tyzy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]'''.<br>
 
# Amigo honesto = '''[[guaque|Guaque]]'''. {{lat|l.}} '''[[hisque]] [[a-|a]][[tyzy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]'''.<br>
# A mi vista, {{lat|id est}}, viendolo yo = '''[[z-|Z]][[upqua]] [[fihista]][[-na|na]]'''. {{lat|l.}} '''[[z-|Z]][[uba]][[-na|na]]'''.<br> Vistelo tu ir = '''[[m-|m]][[uba]][[-n(3)|n]] [[a-|a]][[nasqua|na]][[-oa|oa]]'''? {{lat|vel}}. '''[[m-|m]][[upqua]] [[fihista]][[-n(3)|n]] [[a-|a]][[nasqua|na]][[-oa|oa]]'''?<br>
+
# A mi vista, {{lat|id est}}, viendolo yo = '''[[z-|Z]][[upqua]] [[fihista]][[-na|na]]'''. {{lat|l.}} '''[[z-|Z]][[uba]][[-na|na]]'''.<br> Vistelo tu ir = '''[[m-|m]][[uba]][[-n(3)|n]] [[a-|a]][[nasqua|na]][[-oa|oa]]'''? {{lat|vel}}. '''[[m-|m]][[upqua]] [[fihista]][[-n(3)|n]] [[a-|a]][[nasqua|na]][[-oa|oa]]'''?<br>{{lat|l.}} '''[[mue]][[-z|z]] [[m-|m]]{{an|[[-m|m]]}}[[istysuca|ist]][[-ua(2)|ua]][[-s|s]] [[a-|a]][[nasqua|na]]'''?<br>
{{lat|l.}} '''[[mue]][[-z|z]] [[m-|m]]{{an|[[-m|m]]}}[[istysuca|ist]][[-ua(2)|ua]][[-s|s]] [[a-|a]][[nasqua|na]]'''?<br>
 
 
# A mi vista, {{lat|id est}}, à lo q.<sup>e</sup> me pareció à mi vista = '''[[z-|Z]][[upquachie]][[-ca|ca]]'''.<br>
 
# A mi vista, {{lat|id est}}, à lo q.<sup>e</sup> me pareció à mi vista = '''[[z-|Z]][[upquachie]][[-ca|ca]]'''.<br>
 
# A la vista humana = '''[[muysca|Muysca]] [[opquachie]][[-ca|ca]]'''.<br>
 
# A la vista humana = '''[[muysca|Muysca]] [[opquachie]][[-ca|ca]]'''.<br>

Revisión del 14:23 9 abr 2023

A medio dia = Suaz quypquas anyquy. l. Suquychquysa. l. quychquy-

capqua. l. Suazytas aniquy. l. Suagaz as anyquy.

Amenazar.
Amedrentar.
Atemorizar.
Espantar.
}

Apuyquy zebiasqua. l. Achie zebiasqua.
Amedrentarse, &c. Zepuyquy zaiansuca.


A menudo. = Atyzaca Atyzaca. l. Spquina spquina.

Amigo honesto = Guaque. l. hisque atyzyn mague.

A mi vista, id est, viendolo yo = Zupqua fihistana. l. Zubana.
Vistelo tu ir = muban anaoa? vel. mupqua fihistan anaoa?
l. muez mistuas ana?

A mi vista, id est, à lo q.e me pareció à mi vista = Zupqua chieca.

A la vista humana = Muysca opqua chieca.

Amontonar = Asan Asan. l. Agyn agyn zebquysqua. l. Zeb-
chunos Zebquysqua. l. Zebchuno asuca. l. Zeguatosuca.

A montones = Achonuca.

Amortecerse, desmayarse = Ysmuynyque chabgasqua. l. Zegas-
qua. l. Chahas amuynsuca.

Ampollarse una cosa, ó avexigarse = Siez yquy agahazysuca.

Ambos = tamca. l. tamquenuca. l. bozenuca.

Anca = Gypqua.

Ancha cosa = Afihistague. Pero del anchor de la Ygl.a casa, o
de qualq.r cosa q.e tiene hueco, no se dice sino - Atyegue.

Andar = Ynynsuca.

Andar por tras mugeres el deshonesto = fuchoque zemisqua.

Andar, hoc est, al talle q.e decimos por ay anda = isynsuca. Por
ay anda = Asasyne.

Andar sobre un pie = Zeco quyngosqua.

Andar descaminado = Zinquynsuca. l. ien zasinasqua. l. ien-
zas zemisqua.

Angosto = Atyeza. l. Afihistaza. l. Afihista magueza, confor-
me lo q.e está dicho de lo ancho.

Animoso = Atyhyba cuhumague.

Animar à otro = Apquyquy cuhumqu ebgasqua. l. Apuyquy
Zebcuhumysuca. Neutros correlativos de estos = Apquyquy
cuhuma cagasqua, Apuyquy acuhumynsuca.

Anoche prima noche = Zasca.

Lematización[1]
  1. A medio dia = Suaz quypquas anyquy. l. Su[a] quychquysa. l. quychquy-
    c apqua. l. Suaz ytas aniquy. l. Suagaz as anyquy.
  2. Amenazar.
    Amedrentar.
    Atemorizar.
    Espantar.
}



  1. A menudo. = Atyzaca Atyzaca. l. Spquina spquina.
  2. Amigo honesto = Guaque. l. hisque atyzyn mague.
  3. A mi vista, id est, viendolo yo = Zupqua fihistana. l. Zubana.
    Vistelo tu ir = muban anaoa? vel. mupqua fihistan anaoa?
    l. muez m[m]istuas ana?
  4. A mi vista, id est, à lo q.e me pareció à mi vista = Zupquachieca.
  5. A la vista humana = Muysca opquachieca.
  6. Amontonar = Asan Asan. l. Agyn agyn zebquysqua. l. Zeb-
    chunos Zebquysqua. l. Zebchunoasuca. l. Zeguatosuca.
  7. A montones = Achonuca[2] .
  8. Amortecerse, desmayarse = Ys muynyque cha bgasqua. l. Zegas-
    qua
    . l. Chahas amuynsuca.
  9. Ampollarse una cosa, ó avexigarse = Siez yquy agahazysuca.
  10. Ambos = tamca. l. tamquen uca. l. bozen uca.
  11. Anca = Gypqua.
  12. Ancha cosa = Afihistague. Pero del anchor de la Ygl.a casa, o
    de qualq.r cosa q.e tiene hueco, no se dice sino - Atyegue.
  13. Andar = Ynynsuca.
  14. Andar por tras mugeres el deshonesto = fuch oque zemisqua.
  15. Andar, hoc est, al talle q.e decimos por ay anda = isynsuca. Por
    ay anda = As asyne.
  16. Andar sobre un pie = Zecoquyngosqua.
  17. Andar descaminado = Zinquynsuca. l. ienzas inasqua. l. ien-
    zas zemisqua.
  18. Angosto = Atyeza. l. Afihistaza. l. Afihista magueza, confor-
    me lo q.e está dicho de lo ancho.
  19. Animoso = Atyhyba cuhu[m]n mague.
  20. Animar à otro = Apquyquy cuhumque bgasqua. l. Apuyquy
    Zebcuhumysuca. Neutros correlativos de estos = Apquyquy
    cuhumac agasqua, Apuyquy acuhumynsuca.
  21. Anoche prima noche = Zasca.


Referencias

  1. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido Achunoca.
  3. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.