De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
(No se muestran 6 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
  
 
{{der|72}}  
 
{{der|72}}  
# Enfriarʃe &#61; '''[[hichu]][[-c|c]] [[z-|ze]][[gasqua]]''' &#61;<br>  
+
# Enfriarʃe &#61; '''[[hichu]][[-c|c]] [[z-|ze]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# Engańar a otro &#61; '''[[a-|a]][[gota(2)|gota]][[-c|c]] [[m-|m]][[nysqua]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[gota(2)|gota]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]]''' {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[huich]][[-c|c]]''' <br> '''[[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
+
# Engańar a otro &#61; '''[[a-|a]][[gota(2)|gota]][[-c|c]] [[m-|m]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[gota(2)|gota]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[huich]][[-c|c]]''' <br> '''[[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Engendrar &#61; '''[[-b|b]][[xisqua(2)|xisqua]]''' &#61;<br>  
+
# Engendrar &#61; '''[[-b|b]][[xisqua(2)|xi]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# Engordar &#61; '''[[z-|z]][[cuhumensuca]]''', {{lat|l,}} '''[[i-|i]][[chimgosqua]]''' &#61;<br>  
+
# Engordar &#61; '''[[z-|z]][[cuhumensuca|cuhume]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[i-|i]][[chimgosqua|chim]][[-go|go]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# Engordar Como puerco &#61; '''[[i-|i]][[chimpansuca]]''' &#61;<br>  
+
# Engordar Como puerco &#61; '''[[i-|i]][[chimpansuca|chimpa]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>  
# Eníheſtar lo caído &#61; '''[[cu]]s [[-b|b]][[tasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[cu]]s [[-b|b]][[zasqua]]''' &#61;<br>
+
# Eníheſtar lo caído &#61; '''[[cu]]s [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[cu]]s [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Engroʃar tomar Cuerpo la planta o anímal que eſta flaco &#61; '''[[z-|ze]][[fihizu|fihi''' [-] <br> '''zu]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua]]''' &#61;<br>  
+
# Engroʃar{{an1|,}} tomar Cuerpo la planta o anímal que eſta flaco &#61; '''[[z-|ze]][[fihizu|fihi'''{{an1|-}} <br> '''zu]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# Enyeſto eſtar &#61; '''[[cu]]s [[a-|a]][[zone]]''', {{lat|l,}} '''[[cu]]s [[a-|a]][[sucune]]''' &#61;<br>  
+
# Enyeſto eſtar &#61; '''[[cu]]s [[a-|a]][[zone]]''', {{lat|l,}} '''[[cu]]s [[a-|a]][[sucune]]''' &#61;<br>  
# Enlazar &#61; '''[[-b|b]][[chihizesuca]]''' &#61;<br>
+
# Enlazar &#61; '''[[-b|b]][[chihizesuca|chihize]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Enlazarse &#61; '''[[i-|i]][[chihizensuca]]''' &#61;<br>
+
# Enlazarse &#61; '''[[i-|i]][[chihizensuca|chihize]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Enlodar a otro &#61; '''[[usua]][[-c|c]] [[-m|m]][[nysqua]]. [[-m|m]][[nysqua(2)|nyque]][,] [[nysqua(2)|nyqu]].''' <br>  
+
# Enlodar a otro &#61; '''[[usua]][[-c|c]] [[-m|m]][[nysqua(2)|ny]][[-squa|squa]]. [[-m|m]][[nysqua(2)|nyque]]{{an1|,}} [[nysqua(2)|nyq]][[-u|u]].''' <br>  
# Enlodarse &#61; '''[[usua]][[-c|c]] [[i-|i]][[nysqua(2)|nysqua]]''' &#61;<br>  
+
# Enlodarse &#61; '''[[usua]][[-c|c]] [[i-|i]][[nysqua(2)|ny]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# Enloqueçer &#61; '''[[z-|z]][[mahazansuca]]. [[mahazansuca|mahazanuca]]''', el loco &#61;<br>
+
# Enloqueçer &#61; '''[[z-|z]][[mahazansuca|mahaza]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]. [[mahazansuca|mahaza]][[-n(2)|n]][[-uca|uca]]''', el loco &#61;<br>
# Enmaderar &#61; '''[[uchquy]] [[-b|b]][[suasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[uchquy]] [[z-|ze]][[-g|g]][[uasqua]]''' &#61;<br>
+
# Enmaderar &#61; '''[[uchquy]] [[-b|b]][[suasqua|sua]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[uchquy]] [[z-|ze]][[-g|g]][[uasqua|ua]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# En mi lugar &#61; '''[[z-|z]][[inta]]ca, [[m-|m]][[inta]]ca, <sup>[[a-|a]]</sup>[[inta|enta]]ca''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[ypqua]]ca, [[m-|m]][[ypqua]]ca, [[a-|a]][[ypqua|<sup>y</sup>p'''[-] <br> '''qua]]ca''' &#61;<br>  
+
# En mi lugar &#61; '''[[z-|z]][[inta]][[-ca|ca]], [[m-|m]][[inta]][[-ca|ca]], {{an|[[a-|a]]}}[[inta|enta]][[-ca|ca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[ypqua]][[-ca|ca]], [[m-|m]][[ypqua]][[-ca|ca]], [[a-|a]][[ypqua|{{an|y}}p'''{{an1|-}} <br> '''qua]][[-ca|ca]]''' &#61;<br>  
# Enneg{{t_l|r}}eçerʃe &#61; '''[[z-|z]][[muyhyzynsuca|m<sup>u</sup>yhyzynsuca]]''' &#61;<br>
+
# Enneg{{t_l|r}}eçerʃe &#61; '''[[z-|z]][[muyhyzynsuca|m{{an|u}}yhyzy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Enojarse &#61; '''[[z-|ze]][[gensuca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|ze]][[ge]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua]]''' &#61;<br>  
+
# Enojarse &#61; '''[[z-|ze]][[gensuca|gen]][[-suca|suca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|ze]][[ge]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# Enojeme Contigo &#61; '''[[mue]] [[m-|m]][[bohoze]] [[z-|z]][[ge]][[-ne|ne]]''', {{lat|l,}} '''[[ma-|ma]][[has]] [[z-|ze]][[ge]][[-ne|ne]]''' &#61;<br>  
+
# Enojeme Contigo &#61; '''[[mue]] [[m-|m]][[bohoze]] [[z-|z]][[ge]][[-ne|ne]]''', {{lat|l,}} '''[[ma-|ma]][[has]] [[z-|ze]][[ge]][[-ne|ne]]''' &#61;<br>  
# Enojadamente &#61; '''{{cam1|[[gy(3)|gy]][[-c|o]]|gyc}}''' &#61;<br>  
+
# Enojadamente &#61; '''{{cam1|[[gy(3)|gy]][[-c|o]]|gyc}}''' &#61;<br>  
# Enojado &#61; '''[[a-|a]][[ge]] [[gue]]''' &#61;<br>  
+
# Enojado &#61; '''[[a-|a]][[ge]] [[gue]]''' &#61;<br>  
# Enojadiço &#61; '''[[a-|a]][[ge]][[-n|n]] [[?|cui]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>  
+
# Enojadiço &#61; '''[[a-|a]][[ge]][[-n|n]] [[?|cui]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>  
# Enojar a otro &#61; '''[[hoc]] [[guahaica]] [[-b|b]][[quysqua]]''' &#61;<br>  
+
# Enojar a otro &#61; '''[[hoc]] [[guahaica]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
# En nínguna manera &#61; '''[[hataca]]''', {{lat|l,}} '''[[ubuca]]''' &#61;<br>
+
# En nínguna manera &#61; '''[[hataca]]''', {{lat|l,}} '''[[ubuca]]''' &#61;<br>
# Enrronqueçerʃe &#61; '''[[z-|z]][[hita]][[-z|z]] [[a-|a]][[fuchuansuca]]''' <br>  
+
# Enrronqueçerʃe &#61; '''[[z-|z]][[hita]][[-z|z]] [[a-|a]][[fuchuansuca|fuchua]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' <br>  
# Enseńar &#61; '''[[hoc]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61;<br>  
+
# Enseńar &#61; '''[[hoc]] [[-b|b]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>  
 
{{der|Ensordeçer}}
 
{{der|Ensordeçer}}
 +
  
  

Revisión actual del 15:23 25 mar 2024

Lematización[1]
72
  1. Enfriarʃe = hichuc zegasqua =
  2. Engańar a otro = agotac mnysqua, l, agotac btasqua l, ahuichc
    btasqua =
  3. Engendrar = bxisqua =
  4. Engordar = zcuhumensuca, l, ichimgosqua =
  5. Engordar Como puerco = ichimpansuca =
  6. Eníheſtar lo caído = cus btasqua, l, cus bzasqua =
  7. Engroʃar[,] tomar Cuerpo la planta o anímal que eſta flaco = zefihi[-]
    zu
    c agasqua
    =
  8. Enyeſto eſtar = cus azone, l, cus asucune =
  9. Enlazar = bchihizesuca =
  10. Enlazarse = ichihizensuca =
  11. Enlodar a otro = usuac mnysqua. mnyque[,] nyqu.
  12. Enlodarse = usuac inysqua =
  13. Enloqueçer = zmahazansuca. mahazanuca, el loco =
  14. Enmaderar = uchquy bsuasqua, l, uchquy zeguasqua =
  15. En mi lugar = zintaca, mintaca, [a]entaca, l, zypquaca, mypquaca, a[y]p[-]
    qua
    ca
    =
  16. Ennegreçerʃe = zm[u]yhyzynsuca =
  17. Enojarse = zegensuca, l, zegec agasqua =
  18. Enojeme Contigo = mue mbohoze zgene, l, mahas zegene =
  19. Enojadamente = gyo[2] =
  20. Enojado = age gue =
  21. Enojadiço = agen cui mague =
  22. Enojar a otro = hoc guahaica bquysqua =
  23. En nínguna manera = hataca, l, ubuca =
  24. Enrronqueçerʃe = zhitaz afuchuansuca
  25. Enseńar = hoc bgasqua =
Ensordeçer
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 72r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido gyc.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.