De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m (Añadidos en muysca)
 
(No se muestran 22 ediciones intermedias de 2 usuarios)
Línea 3: Línea 3:
 
|anterior = fol 60v
 
|anterior = fol 60v
 
|siguiente = fol 61v
 
|siguiente = fol 61v
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_61r.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_61r.jpg
|morfo =
+
|morfo_d =
 +
 
 +
{{der|61}}
 +
# Donsella =  '''[[a-|a]][[chinta|chint]] [[a-|a]][[puyquyne|puyquyn]][[-za|za]]''':  no es palabra <br> linpia porque diʃe espreʃamente La natura de la <br> muger,  pero es El vocablo proprio que significa <br> donsella.  puedese desir, '''[[cha]][[-s|s]] [[yba]][[-c|c]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-za|za]]''',  que <br> quiere desir que no se a juntado Con baron  y lo miʃ{{an1|-}} <br> mo es eſte,  '''[[cha]][[-c|c]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-za|za]]''',  pero El mas linpio de todoʃ <br> es eſte: '''[[cha]]  [[a-|a]][[-m|m]][[ucansuca|uca]][[-n(2)|n]][[-za|za]]''', no conose varon <br>
 +
# Dormir =  '''[[z-|z]][[quybysuca|quyby]][[-suca|suca]] :    [[a-|a]][[quybysuca|quyb]][[-u|u]]:    [[cha-|cha]][[quybysuca|quyby]][[-suca|suca]]''' <br>'''[[cha-|cha]][[quybysuca|quyb]][[-ua(4)|a]]  [[cha-|cha]][[quybysuca|quyby]][[-nynga|nynga]]''' =<br>
 +
# Dormir a plazer =  '''[[pquyquy]][[-n|n]] [[u(3)|u]][[-c|c]] [[z-|z]][[quybysuca|quyby]][[-suca|suca]]''' =<br>
 +
# Dormime =  '''[[quyba]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]]''' =<br>
 +
# Dormir profundamente =  '''[[cha-|cha]][[has]]'''{{an1|,}} '''[[yc]] [[ze-|ze]][[misqua|mi]][[-squa|squa]]'''<ref>A esta equivalencia parece hacerle falta el verbo ''quybysuca'' (dormir). Quizá en lugar de ''chahas'', debió haberse escrito ''quybas''.</ref> <br>
 +
# Dormir un poco =  '''[[z-|z]][[fihista]] [[a-|a]][[muynsuca|muy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]  ''' =<br>
 +
# Dormitar =  '''[[z-|z]][[quiba]][[-z|z]] [[a-|a]][[husqua(2)|hu]][[-squa|squa]]''' =<br>
 +
# Dormilon =  ''' [[a-|a]][[quigua(2)|quigua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' =<br>
 +
# Dos =  '''[[boza]]''' =<br>
 +
# Dos no mas =  '''[[boza|boz]] [[u(3)|u]][[-ca|ca]]''' =<br>
 +
# Dos no mas le di =  '''[[boza|boz]] [[u(3)|u]][[gue]] [[hoc]] [[-m|m]][[nysqua|ny]]''', {{lat|L,}} '''[[boza|boz]] [[u(3)|u]][[-ca|ca]][[-n|n]] [[hoc]]''' <br> '''[[-m|m]][[nysqua|ny]]''' =<br>
 +
# Dos no mas trahe tu =  '''[[boza|boz]] [[u(3)|u]][[-ca|ca]][[-n|n]] [[sosqua(2)|soc]][[-o(3)|o]]''' =<br>
 +
# Dos no mas traeras =  '''[[boza|boz]] [[u(3)|u]][[gue]] [[m-|m]]{{an|[[-m|m]]}}[[sosqua(2)|so]][[-nga|nga]]''', {{lat|L,}} '''[[boza|boz]] [[u(2)|u]][[-ca|ca]][[-n|n]]''' <br> '''[[m-|m]]{{an|[[-m|m]]}}[[sosqua(2)|so]][[-nga|nga]]''' =<br>
 +
# Dos tanto =  '''[[sihi]][[-pqua|pqua]] [[boza|boze]][[gue]]''', {{lat|L,}} '''[[ys]][[-pqua|pqua]] [[boza|boze]][[gue]]''' <br> {{lat|L,}} '''[[sis]] [[cuhu]][[-c|c]] [[a-|a]][[guene|gue]][[-cua|cua]] [[boza|boze]][[gue]]''' =<br>
 +
# Doçe =  '''[[quihicha]] [[boza]]''' =<br>
 +
# Doçientos =  '''[[gue-|gue]][[ubchihica]]''' =<br>
 +
# Dudar =  '''[[z-|z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[bozansuca|boza]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]] .  [[z-|z]][[pquyquy]][[-z|z]]'''<br> '''[[boza]][[-c|c]] [[a-|a]][[guene|gue]][[-ne|ne]]''' =<br>
 +
{{der|Dueńo}}
  
# [[a-|A]][[chinta]] [[puyquyne|puyquyn]][[-za|za]] - [[cha]][[-s|s]] [[yba]] [[-c|c]][[a-|a]][[zasqua|za]][[-za|za]] - [[cha]] [[a-|a]][[m-|m]][[ucansuca|ucan]][[-za|za]]
 
# [[z-|Z]][[quybysuca]], [[a-|a]][[quybysuca|quyba]], [[cha-|cha]][[quybysuca]], [[cha-|cha]][[quybysuca|quyba]], [[cha-|cha]][[quybysuca|quybynynga]]
 
# [[quyba|Quyba]][[-k|c]] [[z-|ze]][[misqua|mi]]
 
# [[cha-|Cha]][[has]] [[yc]] [[z-|ze]][[misqua|misqua]]
 
# [[z-|Z]][[fihista]] [[a-|a]][[muynsuca]]
 
# [[z-|Z]][[quyba|quiba]][[-z|z]][[a-|a]][[husqua]]
 
# [[a-|A]][[quigua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]
 
# [[boza|Boza]]
 
# [[boza|Boz]][[uca(2)|uca]]
 
# [[boza|Boz]]''u''[[gue]] [[huc|hoc]] [[b-|m]][[nysqua|ny]] - [[boza|boz]][[uca(2)|uca]]n [[huc|hoc]] [[b-|m]][[nysqua|ny]]
 
# [[boza|Boz]][[uca(2)|uca]]n [[sosqua|soco]]
 
# [[bosa|Bos]]''u''[[gue]] [[b-|m]][[sosqua|songa]] - [[boza|boz]][[uca(2)|uca]]n [[b-|m]][[sosqua|son ga]]
 
# [[psihipqua|Sihipqua]] [[boza|boze]] [[gue]] - [[yspqua]] [[boza|boze]] [[gue]] - [[sis]] [[cuhuc]] [[a-|a]][[guene|guecua]] [[boza|boze]] [[gue]]
 
# [[quihicha|Quihicha]] [[boza]]
 
# [[gue|Gue]] [[ubchihica]]
 
# [[z-|Z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[bozansuca]], [[z-|z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[boza]][[-c|c]] [[a-|a]][[guene]]
 
  
 
|texto =
 
|texto =
Línea 38: Línea 42:
 
Dos no más le di. '''Bozugue hoc mny''' [o] '''bozucan hoc mny'''.<br>
 
Dos no más le di. '''Bozugue hoc mny''' [o] '''bozucan hoc mny'''.<br>
 
Dos no más trahe tú. '''Bozucan soco'''.<br>
 
Dos no más trahe tú. '''Bozucan soco'''.<br>
Dos no más traerás. '''Bosugue msonga''' [o] '''bozucan mson ga'''.<br>
+
Dos no más traerás. '''Bozugue msonga''' [o] '''bozucan mson ga'''.<br>
 
Dos tanto. '''Sihipqua boze gue''' [o] '''yspqua boze gue''' [o] '''sis cuhuc aguecua boze gue'''.<br>
 
Dos tanto. '''Sihipqua boze gue''' [o] '''yspqua boze gue''' [o] '''sis cuhuc aguecua boze gue'''.<br>
 
Doçe. '''Quihicha boza'''.<br>
 
Doçe. '''Quihicha boza'''.<br>

Revisión actual del 09:56 25 mar 2024

Lematización[1]
61
  1. Donsella = achint apuyquynza: no es palabra
    linpia porque diʃe espreʃamente La natura de la
    muger, pero es El vocablo proprio que significa
    donsella. puedese desir, chas ybac azaza, que
    quiere desir que no se a juntado Con baron y lo miʃ[-]
    mo es eſte, chac azaza, pero El mas linpio de todoʃ
    es eſte: cha amucanza, no conose varon
  2. Dormir = zquybysuca : aquybu: chaquybysuca
    chaquyba chaquybynynga =
  3. Dormir a plazer = pquyquyn uc zquybysuca =
  4. Dormime = quybac zemi =
  5. Dormir profundamente = chahas[,] yc zemisqua[2]
  6. Dormir un poco = zfihista amuynsuca =
  7. Dormitar = zquibaz ahusqua =
  8. Dormilon = aquiguan mague =
  9. Dos = boza =
  10. Dos no mas = boz uca =
  11. Dos no mas le di = boz ugue hoc mny, L, boz ucan hoc
    mny =
  12. Dos no mas trahe tu = boz ucan soco =
  13. Dos no mas traeras = boz ugue m[m]songa, L, boz ucan
    m[m]songa =
  14. Dos tanto = sihipqua bozegue, L, yspqua bozegue
    L, sis cuhuc aguecua bozegue =
  15. Doçe = quihicha boza =
  16. Doçientos = gueubchihica =
  17. Dudar = zpquyquyz abozansuca . zpquyquyz
    bozac aguene =
Dueńo
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 61r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. A esta equivalencia parece hacerle falta el verbo quybysuca (dormir). Quizá en lugar de chahas, debió haberse escrito quybas.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.